نقدی بر توجیهات معاصر پیرامون تفاوت بهرۀ طبیعی از ربا در نگاه اندیشمندان اقتصاد اسلامی

Abstract

چکیده <br />برخی از اقتصاددانان مسلمان کوشیده‌‌اند نشان دهند که بهرۀ طبیعی متفاوت از ربا و در نتیجه در اسلام تأیید شده است و از این حیث اساساً تفاوتی بین نظام اقتصادی سرمایه‌‌داری و نظام اقتصادی اسلام نیست. این دسته از اقتصاددانان معتقدند که در صورت نبود بهرۀ طبیعی، سازوکار تخصیص منابع ابتر می‌‌ماند؛ ضمن آن‌‌که ارزش مازاد در قرارداد اجاره و دیگر عقود اسلامی را نمی‌توان توضیح داد. از نظر آنان، مشروعیت تفاوت قیمت در بیع نسیه، خود دلیلی بر عقلی و مشروع‌بودن ارزش زمانی پول و نرخ بهرۀ طبیعی در نظام اقتصادی اسلام است. <br />در این مطالعه قصد بر آن است که دیدگاه نظری مذکور بررسی و نقد شود. فرضیۀ اصلی تحقیق این است که بین بهرۀ طبیعی و ربا تفاوت ماهوی وجود ندارد. نتیجۀ بررسی این فرضیه، تأیید نبودِ تفاوت بین بهرۀ طبیعی و ربا است؛ همچنین، قرارداد اجاره ماهیتاًً متفاوت از قرارداد رباست و دلیل اختلاف قیمت در بیع نسیه نه به‌‌خاطر ترجیح زمانی، بلکه به‌‌ دلیل فاصله‌‌ای است که بین خرید و فروش ایجاد می‌‌شود. <br />