تأثیر تنش سرما بر زنده‌مانی و تبادلات گازی نهال زیتون (Olea europaea L.)

Abstract

تحمل به سرما یکی از عوامل مهم توزیع و پراکنش گونه­های گیاهی محسوب می­شود. این تحقیق با هدف بررسی پاسخ‌های زنده­مانی و تبادلات گازی نهال زیتون (رقم زرد) به تنش در دماهای پایین و یخ­زدگی انجام شد. برای این کار در سال 1396، تعداد 144 اصله نهال­ گلدانی دو ساله بازکاشتی زیتون (رقم زرد) به ارتفاع متوسط 30 سانتی‌متر به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در زمان‌های یک و سه ساعت در معرض پنج سطح سرما-یخ­زدگی شامل دماهای 2+، 5-، 7-، 10-، 16-، 20- درجه سانتی‌گراد قرار گرفتند. صفات تبادلات گازی از قبیل نرخ فتوسنتز کل، تعرق و هدایت روزنه­ای برای هر سطح دما در سه نوبت شامل قبل از تنش، بلافاصله پس از تنش و 12 روز پس از تنش اندازه‌گیری شدند. نتایج نشان داد که در هر یک از سطوح سرما، اندازه­ متغیرها در هر دو مدت (یک و سه ساعت) کاهش یافت و این کاهش در نهال­هایی که سه ساعت در سرما قرار داشتند بیشتر بود. در دماهای 10-، 16- و 20- درجه سانتی‌گراد کلیه نهال­های زیتون دچار زوال شدند. این در حالی است که تحت تأثیر دماهای 7- درجه سانتی­گراد و گرم‌تر (در هر دو مدت نگهداری)، اندازه متغیرهای تبادلات گازی تا روز دوازدهم پس از تنش بازیابی شد. در کل، این تحقیق آشکار ساخت که نهال زیتون رقم زرد تا سرمای 7- درجه را برای مدت سه ساعت به­خوبی تحمل می­کند.