بررسی مهمترین نیازهای اکولوژیکی، ترکیب‌های شیمیایی اسانس، فنل و فلاونوئید کل و آنتی‌اکسیدانی گیاه داروییPhlomis herba-venti به همراه تهیه طیف فلورستیک گونه‌های منطقه هزارجریب بهشهر

Abstract

این مطالعه با هدف بررسی مهمترین نیازهای اکولوژیکی، ترکیب‌های شیمیایی اسانس، فنل و فلاونوئید کل و آنتی‌اکسیدانی گیاه گوش بره نفش نیش دار (<em>Phlomis herba-venti</em>) در رویشگاه طبیعی منطقه هزارجریب بهشهر استان مازندران انجام گرفت. همزمان با بررسی لیست فلورستیک، گونه‌های همراه منطقه مورد مطالعه و مهمترین نیازهای اکولوژیکی آن ثبت گردید و به منظور عملیات آزمایشگاهی، سرشاخه‌های گلدار گیاه از رویشگاه منطقه هزارجریب و در محدوده ارتفاعی 1000- 2000 متر، در خردادماه جمع‌آوری گردید. اسانس نمونه با استفاده از دستگاه تقطیر (طرح کلونجر) استخراج و ترکیبات شیمیایی آن با استفاده از دستگاه GC/MC شناسایی گردید. ارزیابی میزان فنل و فلاونویید کل با استفاده از روش‌های اسپکتروفتومتری و میزان عملکرد آنتی‌اکسیدانی عصاره با استفاده از روش DPPH ارزیابی گردید. نتایج نشان داد که گیاه گوش بره بیشتر در محدوده ارتفاعی 2000 با اقلیم نیمه مرطوب سرد، بارش 383 میلی‌متر و متوسط درجه حرارت 44/12 درجه سانتی گراد و در خاک‌هایی با بافت شنی-لومی، ماده آلی خاک منطقه پراکنش گیاه 06/5 و اسیدیته 53/7، هدایت الکتریکی 62/0، رشد دارد. رشد رویشی گیاه در اوایل اردیبهشت، گلدهی در خرداد تا تیرماه و پراکنش میوه در شهریور انجام می‌گیرد و طیف فلورستیک گونه‌های همراه متعلق به 47 جنس و 55 گونه بوده است. در طب سنتی، منطقه بیشتر از سرشاخه‌های گلدار گیاه به‌عنوان ضدعفونی کننده و ضد التهاب استفاده می‌شود. مواد موثره دی-ژرماکرن (47/54 درصد) و کاریوفیلن (81/15 درصد) از بیشترین ترکیبات موثره اسانس بودند. میزان فلاونویید کل (40/120 میلی‌گرم معادل کوئرستین در هر گرم وزن خشک گیاه) و فنل کل (2/3 میلی گرم معادل گالیک اسید در هر گرم وزن خشک گیاه) از عملکرد بهینه آنتی‌اکسیدانی در مهار رادیکال‌های آزاد با میزان 9/3 برخوردار بود. نتایج بدست آمده از این تحقیق در تایید مصارف سنتی این گیاه در منطقه قابل بحث می‌باشد.