بررسی حمله محمودافغان به کوهکیلویه و بهبهان ازمنظرنسخه خطی بدایع الاخبار

Abstract

موضوع حمله محمودافغان به اصفهان وسقوط دولت دویست وچندساله صفویان ازموضوعاتی است که موردتوجه بسیاری ازپژوهشگران داخلی وخارجی قرارگرفته وهر یک ازآنان ازمناظرگوناگونی به آن نگریسته اند. می دانیم اگرچه افغانها ضربه نهایی رابه دولت صفوی که ازحدودیک قرن پیش ازآن، درسراشیبی ضعف وانحطاط افتاده بودند، زدند و باز هم اگرچه حدودهفت سال (1142- 1135 ق) براریکه قدرت ایران مسلط بوده اند، ولی به رغم همه کوشش هایی که درجهت حفظ قدرت وگسترش حکومت خودبه کاربرده اند، نتوانسته اندتسلط خودرابربخشهای قابل توجهی ازایران آن روزعملی کنند . مقاومت شهرهای یزد، قزوین، خوانسار و... کوشش های بی نتیجه ی آن هارانشان داد. ازجمله شهرهاومناطقی که حکومت افغان رانپذیرفت ودربرابرآن مقاومت کرده ، بهبهان وکوهگیلویه بودکه البته درباره آن فقط یکی دو منبع آن هم درحدیکی دوسطر، مطالبی نگاشته اند. بدایع الاخبار، نسخه ای است منحصربه فردازمنشی زبردستی به نام میرزاعبدالنّبی منشی بهبهانی که داستان مقاومت ودفاع مردم بهبهان رادربرابرهجوم محمودافغان به تفصیل آورده است وبی تردیداگرمورخ متعهدی چون اونبود ، از این حمله و دفاع و به عبارتی از بخشی از تاریخ آن خطّه، هیچ نمی دانستیم. دفاع سرسختانه سی وشش روزه مردم بهبهان دربرابر افغان درسال 1136 ق، سبب گردیدکه اقدام مجدد مهاجمان درسال بعد (1137 ق) هم به سرانجام نرسد.