نگرشی بر سازمان سپاه در عصر شاه عباس اول صفوی

Abstract

یکی از اقدامات مهم شاه عباس اول صفوی (سلطنت 1038- 995 هـ.ق) که در تقویت بنیان‌های قدرت سلطنت در زمان وی مؤثر بود تغییراتی است که وی در وضعیت قشون به منظور پایه‌گذاری یک نیروی قابل اتکاء برای دولت خود و گذر از ساختار نظامی پیشین که ساختاری ایلی و عشیره‌ای بود، پدید آورد. تنش‌های موجود میان امرای ایلات و رقابت و افزون‌طلبی آن‌ها در عرصه‌ی سیاسی و پیامدهای ناگواری که در پی داشت، ضرورت این تغییرات را از جانب شاه عباس حتمی کرد و با ایجاد ارتش جدید در زمان خویش به ثبات اجتماعی و تقویت پایه‌های حکومت صفویه کمک کرد. بر این مبنا، مقاله‌ی حاضر نگرشی دارد به سازمان سپاه در عصر شاه عباس اول و ضمن بررسی ساختار و ارکان اصلی آن، به تغییراتی که شاه عباس در وضعیت قبایلی قشون و پایه‌گذاری ارتش شاهی (در سده‌ی یازدهم هجری قمری) پدید آورد می‌پردازد. این پژوهش‌ از نوع پژوهش تاریخی و به شیوه‌ی کتابخانه‌ای با استناد به منابع تاریخی به روش تحلیلی- توصیفی، سامان یافته است.