تأثیر مالیات بر بهره‌وری شاغلان صنایع تولیدی ایران، مطالعه برنامه پنجم توسعه (1394-۱۳۹۰)

Abstract

علاوه بر تأثیر عوامل سنتی تولید نظیر نیروی کار و سرمایه بر رشد اقتصادی، تأثیر بهره‌وری نیز همواره مورد توجه اقتصاددانان رشد و توسعه قرار داشته است. با توجه به نقش بنیادی بخش صنعت به عنوان پیشقراول توسعه اقتصادی کشور، شناسایی عوامل مؤثر بر بهره‌وری این بخش می‌تواند زمینه را برای ارتقای سهم آن در رشد تولید ناخالص ملی فراهم نماید. بر این اساس، مطالعه حاضر سعی دارد تا تأثیر متغیر مالیات را بر بهره‌وری شاغلان صنایع تولیدی ایران طی برنامه پنجم توسعه (94-1390) مورد ارزیابی قرار دهد. موضوعی که کمتر مورد توجه برنامه‌ریزان و محققان حوزه صنعت قرار داشته است. علاوه بر آن، این مقاله کوشیده است تا ارتباط متغیرهایی نظیر سرمایه‌گذاری در بخش صنعت و جبران خدمات مزد بگیران (حقوق و مزایا و پاداش‌ها) را با بهره‌وری شاغلان صنایع تولیدی ایران بررسی نماید. در این راستا، داده‌های‌ مورد نظر از سالنامه آماری کشور و نتایج آمارگیری از بنگاه‌های تولیدی کشور اخذ گردیده و با استفاده از داده‌های ارزش ستانده بنگاه‌های ده نفر کارکن و بیشتر، شاخص بهره‌وری شاغلان صنایع تولیدی ایران محاسبه شده است. سپس ارتباط ارزش مالیات اخذ شده و شاخص بهره‌وری شاغلان با بهره‌گیری از روش داده‌های تلفیقی (پانل دیتا) مورد ارزیابی قرار گرفته است. نتایج نشان می‌دهد که در سطح معنی‌داری ۵ درصد ضرایب متغیرهای مالیات و جبران خدمات مزد بگیران دارای ارتباطی مثبت و معنادار با بهره‌وری کل نیروی کار بوده و همچنین ضریب سرمایه‌گذاری در سطح معنا داری ۱۰ درصد دارای تأثیر مثبت بر متغیر وابسته بوده است. به عبارت دیگر، همراه با افزایش مالیات، بهره‌وری شاغلان نیز ارتقا یافته و صنایع تولیدی به منظور جبران هزینه‌های مالیاتی کوشیده‌اند تا با افزایش بهره‌وری بخشی از هزینه‌های آن را پوشش دهند. اما بر مبنای ضریب برآوردی، شدت تأثیرپذیری بهره‌وری شاغلان در بخش صنعت از مالیات ضعیف است.