تاثیر کاربرد سطوح ورمیکمپوست و نیتروژن بر برخی صفات آگرومورفولوژیکی، رنگدانه‌های فتوسنتزی و محتوای اسانس گیاه دارویی زوفا (Hyssopus officinalis L.)

Abstract

سابقه و هدف: زوفا گیاهی است چند ساله متعلق به خانواده نعناعیان که دارای گل‌های آبی رنگ بوده و ارتفاع آن تا 60 سانتی‌متر هم می‌رسد. اسانس زوفا در صنایع آرایشی، بهداشتی و غذایی کاربرد‌های فراوانی دارد. عصاره آبی استخراج شده از اندام هوایی این گیاه دارای خاصیت آنتی اکسیدانی و آنتی میکروبی بوده و همچنین فعالیت ضد ویروسی بالایی در برابر بیماری ایدز دارد. مصرف مقادیر زیاد نهاده‌های شیمیایی در سیستم‌های کشاورزی فشرده باعث افزایش عملکرد در گیاهان می‌شود ولی از پیامد‌های نامطلوب آن آلودگی منابع آب‌های زیز زمینی، کاهش کیفیت محصولات کشاورزی و تخریب اکوسیستمها می‌باشد. کاربرد کود‌های آلی نظیر ورمی‌کمپوست علاوه بر کاهش مصرف کود‌های شیمیایی با تامین عناصر غذایی مورد نیاز گیاه شرایط فیزیکی و میکروبی خاک را بهبود می‌دهد. با توجه به اهمیت گیاه دارویی زوفا در صنایع مختلف در این تحقیق تاثیر کاربرد ورمی‌کمپوست و کود نیتروژن بر خصوصیات کمی و کیفی این گیاه دارویی مورد بررسی قرار گرفت.<br /> مواد و روش‌ها: به منظور مطالعه تاثیر ورمی‌کمپوست بر صفات کمی و کیفی گیاه زوفا آزمایشی مزرعه‌ای در سال 1394 در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه پیام نور مرند در سه تکرار انجام گردید. تیمار‌ها شامل (0، 5، 10، 15 تن در هکتار ورمی‌کمپوست و 75 کیلو‌گرم در هکتار نیتروژن) بودند. در این مطالعه ارتفاع بوته، قطر ساقه، تعداد شاخههای جانبی،عملکرد ماده خشک، درصد اسانس، عملکرد اسانس، میزان کلروفیل ( a، b، و کل)، فلاونوئید و آنتوسیانین کل مورد ارزیابی قرار گرفتند.<br /> یافته‌ها: نتایج نشان داد محتوی اسانس از 48/0 تا 62/0 درصد در سرشاخه‌های گلدار گیاه زوفا متغیر بود. بیشترین ارتفاع گیاه، قطر ساقه، تعداد شاخه‌های جانبی و گل‌دهنده و وزن خشک کل بواسطه کاربرد ورمی‌کمپوست در مرحله گل دهی کامل در بالاترین سطح بدست آمد. بیشترین مقدار مصرف ورمی‌کمپوست (15 تن در هکتار) تاثیر معنی‌داری بر میزان کلروفیل، ، فلاونوئید و آنتوسیانین کل داشت. ورمی‌کمپوست بر اغلب صفات مورد مطالعه تاثیر مثبتی داشت و تجمع اسانس را در گیاه به طور معنی‌داری افزایش در سطح احتمال یک درصد داد. با افزایش مقادیر ورمی‌کمپوست میزان اسانس افزایش یافت و کاربرد 15 تن در هکتار ورمی‌کمپوست بیشترین عملکرد اسانس (46/2 ‌گرم در متر مربع) را تولید کرد کرد. <br /> نتیجه‌گیری: کاربرد ورمی‌کمپوست با کاهش اثرات مضر نهاده‌های شیمایی صفات مورد اندازه گیری را بهبود داد. در کل کاربرد 15 تن در هکتار ورمی‌کمپوست در مقایسه با سایر سطوح تیماری تاثیر مطلوبی بر محتوای اسانس، رنگدانه‌های فتوسنتزی و صفات آگرومورفولوژیکی گیاه زوفا داشت.