واکنش صفات مورفولوژیک، اجزای عملکرد و عملکرد کدوی پوست کاغذی (Cucurbita pepo L.) به مدیریت تلفیقی دور آبیاری و کود نیتروژن

Abstract

سابقه و هدف: کدوی پوست ‌کاغذی از گیاهان دارویی تازه وارد شده به کشور است که بذر و فرآورده‌های آن در درمان بسیاری از بیماری‌ها کاربرد دارد. با توجه به اهمیت کدوی پوست کاغذی در صنایع دارو سازی، افزایش خشکسالی در سال‌های اخیر و نبود اطلاعات کافی در مورد نیاز کودی این گیاه، آزمایش حاضر با هدف بررسی اثرات دور آبیاری و سطوح مختلف کود نیتروژن بر برخی صفات مورفولوژیک، اجزای عملکرد و عملکرد بذر این گیاه دارویی انجام گرفت. <br /> مواد و روش‌ها: آزمایش به‌صورت کرت‌های خرد شده با طرح پایه بلو‌ک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه بوعلی سینا در سال زراعی 93-1392 اجرا شد. دور آبیاری (6، 9، 12 و 15 روز) در کرت‌های اصلی و سطوح نیتروژن (صفر، 60، 120، 180 و 240 کیلوگرم نیتروژن در هکتار) در کرت‌های فرعی قرار گرفتند. آبیاری مزرعه به روش جوی و پشته‌ای بود و اعمال تیمار آبیاری پس از استقرار کامل گیاه صورت گرفت. کود اوره نیز در سه مرحله کاشت، گلدهی و میوه‌دهی مصرف شد. صفات مورد بررسی شامل طول بوته، تعداد گره و شاخه در ساقه اصلی‌، تعداد برگ و میوه در بوته، تعداد دانه در میوه، وزن صد دانه، عملکرد بذر و قرائت کلروفیل‌متر بودند.<br /> یافته‌ها: نتایج نشان داد که اثر تیمارها بر طول بوته، تعداد گره و شاخه در ساقه اصلی‌، تعداد برگ و میوه در بوته، تعداد دانه در میوه، وزن صد دانه، عملکرد بذر و قرائت کلروفیل‌متر معنی‌دار شد. اثر متقابل تیمارها نیز به‌جز تعداد شاخه‌ در ساقه اصلی و تعداد دانه در میوه بر بقیه صفات معنی‌دار شد. بیشترین و کمترین میزان صفات همانند عملکرد بذر (84/84 و 26/25 گرم در مترمربع) به‌ترتیب از تیمار 180 کیلوگرم نیتروژن در دوره آبیاری 6 روز و عدم کاربرد نیتروژن در دوره آبیاری 15 روز به‌دست آمد. تیمار 180 کیلوگرم نیتروژن در دور آبیاری 6 روز با تیمار 180 کیلوگرم نیتروژن در دور آبیاری 9 روز اختلاف معنی‌دار نداشت. بروز تنش خشکی و کمبود عناصر غذایی به‌خصوص نیتروژن در طی مراحل مختلف نمو به‌ویژه مراحل زایشی به علت کاهش در میزان کلروفیل، کاهش طول دوره فتوسنتز و انتقال مواد حاصل از فتوسنتز جاری و همچنین کاهش سهم انتقال مجدد مواد ذخیره شده، موجب کاهش در اجزای عملکرد و در نهایت کاهش عملکرد بذر می‌شود.<br /> نتیجه گیری: به طور کلی، نتایج حاصل از این آزمایش نشان داد که بیشترین عملکرد بذر در تیمار دور آبیاری 6 روز به همراه مصرف 180 کیلوگرم نیتروژن به‌دست آمد، ولی بین این تیمار با تیمار دور آبیاری 9 روز به همراه مصرف 180 کیلوگرم نیتروژن از نظر آماری تفاوت معنی‌داری وجود نداشت. لذا، می‌توان اظهار داشت که دور آبیاری 9 روز و کاربرد 180 کیلوگرم نیتروژن در هکتار می‌تواند ضمن صرفه جویی در مصرف آب و کاهش هزینه‌ تولید به ویژه از جانب کود نیتروژن، عملکرد رضایت بخشی نیز تولید کند.