تنوع ژنتیکی و بهره ژنتیکی ناشی از انتخاب در گندم نان

Abstract

وجود تنوع ژنتیکی برای تداوم و پیشرفت برنامه¬های به¬نژادی گیاهان زراعی و افزایش کارایی انتخاب ضروری است. به منظور بررسی تنوع ژنتیکی و تخمین بهره ژنتیکی ناشی از انتخاب در یک جمعیت گندم شامل 9 رقم و 36 نتاج حاصل از تلاقی آنها از طرح بلوک¬های کامل تصادفی با 3 تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه صنعتی اصفهان در سال 1379 استفاده گردید. محاسبه ضریب تنوع فنوتیپی و ژنوتیپی برای صفاتی نظیر عملکرد دانه (به‌ترتیب6/24% و 7/21%)، تعداد دانه در سنبله (6/19% و 19%)، وزن دانه در سنبله (6/19% و 6/19%) و عملکرد بیولوژیک (6/18% و 5/16%) نشان داد که تنوع زیادی برای این صفات در مقایسه با صفاتی مانند روز تا سنبله دهی، روز تا رسیدگی، طول سنبله اصلی تعداد سنبلچه در سنبله و عرض برگ پرچم در ژنوتیپ¬های مورد بررسی وجود دارد. اگرچه برآوردهای وراثت پذیری عمومی برای بیشتر صفات بالا بود ولی بیشترین برآورد وراثت پذیری خصوصی به تعداد دانه در سنبله (79%)، طول سنبله اصلی (62%)، وزن هزاردانه (58%) و تعداد سنبلچه در سنبله (57%) تعلق داشت. به دلیل برآورد بسیار پایین وراثت پذیری خصوصی عملکرد دانه (18%) بهره ژنتیکی ناشی از انتخاب برای این صفت (12/9%) در مقایسه با اجزای عملکرد نسبتأ اندک بود. بهره ژنتیکی تعداد دانه در سنبله (3/32%)، وزن هزاردانه (3/14%)، وزن دانه در سنبله (9/12%) بیشتر از سایر صفات بود. بطورکلی نتایج نشان داد که می¬توان از ژنوتیپ¬های برتر از نظر تعداد دانه در سنبله و وزن هزار دانه برای بهبود عملکرد در برنامه¬های به‌نژادی گندم استفاده نمود.