تغییرات محتوای پروتئین، روغن و ترکیب اسیدهای چرب دانة چهار رقم آفتابگردان در شرایط مختلف آبیاری

Abstract

پژوهش حاضر به¬منظور بررسی اثر آبیاری بر پروتئین، روغن و اسیدهای چرب در آفتابگردان، به‌صورت کرت¬های خرد شده در قالب طرح بلوک¬های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعة پژوهشی دانشگاه بوعلی‌سینا در سال 1386 انجام شد. آبیاری در کرت¬های اصلی شامل شش سطح آبیاری کامل (شاهد)، کم¬آبیاری با عدم آبیاری در مرحلة غنچه¬دهی، گلدهی، دانه¬بندی و مراحل غنچه¬دهی و دانه‌بندی همچنین گلدهی و دانه¬بندی بود. از چهار رقم آفتابگردان شامل آذرگل، آلستار، آلیسون و یوروفلور در کرت¬های فرعی استفاده شد. نتایج نشان داد که بیشترین درصد پروتئین از تیمارهای دارای کم¬آبیاری در دورة تشکیل دانه (2/23 درصد) به‌دست آمد. بیشترین درصد روغن در آبیاری کامل (9/40 درصد) حاصل شد که ازنظر آماری با درصد روغن در تیمار کم¬آبیاری در مرحلة غنچه‌دهی (6/40 درصد) یکسان بود. کمترین درصد پروتئین (2/22 درصد) و روغن (5/38 درصد) نیز به‌ترتیب مربوط به تیمارهای آبیاری کامل و کم¬آبیاری در مراحل گلدهی و دانه¬بندی بود. رقم یوروفلور، درصد پروتئین (8/23 درصد) و روغن (8/41 درصد) بیشتری داشت. بیشترین عملکرد دانه از همة ارقام با آبیاری کامل و رقم یوروفلور با کم¬آبیاری در مرحلة دانه¬بندی (4805 کیلوگرم در هکتار) به¬دست آمد. بیشترین عملکرد روغن متعلق به تیمارهای آبیاری کامل (1986 کیلوگرم درهکتار) و رقم یوروفلور (9/1707 کیلوگرم در هکتار) بود. تیمارهای دارای کم¬آبیاری در دورة تشگیل دانه دارای اولئیک اسید بیشتری نسبت به لینولئیک اسید بودند. رقم یوروفلور بیشترین اولئیک اسید (4/44 درصد) و نسبت اولئیک اسید به لینولئیک اسید (98/0) و همچنین کمترین لینولئیک اسید (1/45 درصد) و اسیدهای چرب اشباع (5/10 درصد) را داشت. در مجموع، کم¬آبیاری در مرحلة دانه‌بندی، بالاترین کیفیت روغن را تولید کرد. رقم یوروفلور ضمن داشتن درصد پروتئین، درصد روغن و عملکرد روغن زیاد از کیفیت روغن بیشتری برخوردار بود.