بررسی تأثیر تنش شوری بر عملکرد و اجزاء عملکرد لاین‌های اولیه غله جدید تریتی‌پایرم (AABBEbEb) در مقایسه با گندم و تریتیکاله

Abstract

غله جدید تریتی‌پایرم یک گندم هگزاپلوئید مصنوعی (42=x6=n2، AABBE^bE^b) است که از تلاقی بین گونه تریتیکوم دوروم (28=x4=n2، AABB) با تینوپایرم بسارابیکوم (14=x2=n2، E^bE^b) به‌دست آمده است. در این بررسی پتانسیل مقاومت به شوری لاین‌های اولیه این گندم جدید به نمک کلرید سدیم در یک آزمایش کرت‌‌‌های خرد شده بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در محیط کشت هیدروپونیک مطالعه شد. شوری به‌عنوان فاکتور اصلی در سه سطح (شاهد (0)، 100 و 200 میلی‌مولار) و ژنوتیپ شامل سه لاین اولیه تریتی‌پایرم (La/b، Ka/b و St/b)، نسل‌های 4F، 5F، 6F لاین ترکیبی تریتی‌پایرم اولیه (Cr/b)(Ka/b)، رقم گندم دوروم کرسو و لاین امیدبخش تریتیکاله (45Ma) به‌عنوان فاکتور فرعی در نظر گرفته شدند. صفات طول سنبله اصلی، تعداد گل و گلچه بارور در سنبله اصلی، وزن و تعداد دانه در سنبله اصلی و فرعی، وزن هزاردانه، عملکرد دانه در بوته، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت اندازه‌گیری یا شمارش گردیدند. تأثیر سطوح مختلف شوری برای اکثر صفات در سطح احتمال یک درصد معنی‌دار شد، همچنین بین ژنوتیپ‌های مورد بررسی برای کلیه صفات فوق اختلاف معنی‌دار به‌دست آمد. اگرچه همه صفات در اثر تنش شوری کاهش یافتند اما میزان این کاهش در لاین‌های تریتی‌پایرم اولیه نسبت به ارقام شاهد کم‌تر بود که بیانگر مقاومت بیش‌تر آن‌ها نسبت به سایر ارقام و لاین‌های مورد مطالعه بود. به‌طوری‌که لاین تریتی‌پایرم (6F)(Cr/b)(Ka/b) به‌عنوان مقاوم‌ترین لاین معرفی گردید زیرا دارای بالاترین عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت و عملکرد دانه در بوته در تنش 200 میلی‌مولار شوری بود بنابراین استفاده از لاین‌های تریتی‌پایرم اولیه، به‌ویژه لاین (6F)(Cr/b)(Ka/b)، در نواحی متأثر از تنش شوری، بالاخص برای احیا مراتع و تولید علوفه توصیه می‌شود.