کارکردهای هنر و خطابه در مدینه فاضله

Abstract

هنر در مدینه فاضله فارابی از جایگاه ویژه ای برخوردار است و هنر فاضله از موثرترین عوامل در سعادت فرد و جامعه به شمار می آید. فارابی در اندیشه خوشبختی افراد و جوامع بشری است و نهایت سعادت را سعادت عقلی و شناخت حقایق معقول می داند. اما به نظر وی عامه مردم یا بر حسب طبیعت خود یا بنا به عادات اکتسابی یا حتی گاه به جهت سنخ برخی از معقولات، قادر به آگاهی تصوری و تصدیقی نسبت به حقایق معقول نیستند. پیامبران از راه وحی، خوشبختی و حقیقت معقول را برای افراد و جوامع بشری در لباس خیال و اقناع ارایه می دهند و در پیروی آنها، اصحاب هنر و در کنار ایشان اصحاب خطابه به شیوه های تخییلی و اقناعی، تصور و تصدیق سعادت و حقیقت را میان مردم مدینه فاضله انتشار می دهند. در مدینه فاضله، از یک سو شاعران و هنرمندان تخیل را در راستای تصور ذات و حقیقت امور به کار می برند و از دیگر سو خطیبان روش های اقناعی را با هدف ترویج مضمون برهان عقلی استفاده می کنند. از نگاه فارابی، سرگرمی در هنر فاضله جایز است و معیار و میزان مشخصی دارد.