ارزیابی اقتصادی سیستم‌های جمع‌آوری آب باران در مناطق خشک و نیمه‌خشک، مطالعه موردی: آبخیز آق‌امام، استان گلستان

Abstract

کمبود آب شیرین و آب مورد نیاز در کشاورزی از مهمترین مسائل بشر در آینده است و ایران بدلیل موقعیت جغرافیایی خاص خود با کمبود آب مواجه است. هر یک از روش‌های بهره‌برداری از منابع دارای ویژگی‌های خاص بوده و ارزیابی آنها در بهبود استحصال آب نقش مؤثری دارد. ارزیابی اجتماعی و اقتصادی سیستم‌های جمع‌آوری آب باران و اعمال مدیریت صحیح موجب خواهد شد تا کمبود آب مناطق خشک بر‌طرف گردد. بنابراین جمع‌آوری آب‌های سطحی در مناطق خشک روش مناسب و بهینه‌ای در تأمین آب مورد نیاز در این مناطق می‌باشد. این پژوهش در آبخیز ‌آق‌امام استان گلستان، با مساحت 8730 هکتار انجام شد. ابتدا با مصاحبه حضوری از آبخیزنشینان تعدادی سیستم براساس شرایط منطقه و نیازمندی آبخیزنشینان پیشنهاد شد. در ارزیابی اقتصادی، هزینه‌ها و سودهای حاصل از سیستم‌های جمع‌آوری آب محاسبه شد و زیرحوضه‌ها براساس شاخص منفعت به هزینه (B/C) اولویت‌بندی شدند. نتایج نشان داد که عملیات‌ یا سامانه‌های از لحاظ اقتصادی قابل اجرا هستند که هزینه استقرار کمتری دارند. در کل می‌توان گفت که میزان بارش، کاربری، توپوگرافی، خصوصیات فیزیکی حوضه و نحوه مصرف آب و همچنین شرایط اقتصادی و اجتماعی منطقه، در ارزیابی مکانی جمع‌آوری رواناب و همچنین تعیین نوع سیستم مناسب با منطقه موثر می‌باشند که این امر می‌تواند باعث بهبود مدیریت منابع آب در سطح آبخیز شود.