بررسی عملکرد و صفات زراعی ژنوتیپ های ارزن دم روباهی (.<i>Setaria italica</i> (L.) Beauv) تحت تنش شوری و معرفی بهترین شاخص تحمل به شوری

Abstract

استفاده از ژنوتیپ های متحمل به شور یکی از موثرتری راه‌ها در راستای توسعه سطح زیرکشت در مناطق نامساعد می باشد. به منظور ارزیابی تحمل به شوری ژنوتیپ‌های ارزن دم‌روباهی، دو آزمایش مجزا با تعداد 15 ژنوتیپ در دو شرایط شور و غیر شور در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار طی دو سال زراعی 1391 و 1392 در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی خراسان جنوبی اجرا شد. نتایج تجزیه واریانس مرکب داده‌ها در دو سال نشان داد که در هر دو شرایط مورد بررسی، بین ژنوتیپ‌ها از نظر تعداد روز تا ظهور پانیکول، تعداد روز تا رسیدگی، ارتفاع بوته، طول پانیکول، تعداد بذر در پانیکول، تعداد پانیکول در بوته، وزن هزار دانه، عملکرد دانه و زیست‌توده تفاوت معنی-داری وجود داشت. شوری عملکرد دانه و زیست‌توده ارزن را به ترتیب حدود 40 و 38 درصد در مقایسه با شرایط غیر شور کاهش داد. در شرایط غیر شور ژنوتیپ‌های 24-15 و 118-15 با میانگین‌های 4765.3 و 4697.7 و در شرایط شور ژنوتیپ‌های 120-15 و 24-15 با میانگین‌های 3254.8 و 2844.8 از عملکرد دانه بالاتری برخوردار بودند. نتایج حاصل از همبستگی عملکرد دانه و زیست توده ژنوتیپ‌های ارزن در شرایط شور و غیرشور با شاخص‌های تحمل و حساسیت به شوری در این آزمایش نشان داد که شاخص‌های STI، MP و GMP بهترین شاخص‌ها برای گزینش و شناسایی ژنوتیپ‌های متحمل به تنش شوری در بین ژنوتیپ‌های ارزن دم‌روباهی می‌باشند. بر اساس نمودار پراکنش سه‌بعدی، ژنوتیپ‌های 76-15، 24-15، 118-15 و 120-15 به عنوان متحمل‌ترین ژنوتیپ‌های ارزن دم‌روباهی به تنش شوری شناسایی گردیدند.واژه های کلیدی: اجزای عملکرد، ذخایر ژنتیکی، پراکنش سه‌بعدی، گزینش