اثر تاریخ کاشت پاییزه برخصوصیات فنولوژیک و مورفولوژیک ژنوتیپ های متحمل به سرمای عدس (Lens culinaris Medik.) در شرایط مشهد

Abstract

با وجود شناسایی تعدادی ژنوتیپ عدس متحمل به سرما جهت کاشت پاییزه در مناطق مرتفع شمال شرق ایران، شناخت ویژگی های فنولوژیکی و مورفولوژیکی این ژنوتیپ ها نیازمند اطلاعات بیشتری است. لذا این آزمایش با هدف بررسی صفات مذکور در کشت پاییزه در سال زراعی 87-1386 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی مشهد اجرا شد و طی آن 19 ژنوتیپ عدس حاصل به­ گزینی از 220 ژنوتیپ طی دو سال در شرایط آب و هوایی مشهد در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در نهم آبان کشت شدند. پیش از سرمای زمستان تیپ و مرحله رشدی ژنوتیپ ها تعیین شد. ویژگیهای فنولوژیک (تعداد روزهای کاشت تا سبز شدن، سبز شدن تا گلدهی و گلدهی تا رسیدگی) در طول فصل رشد و صفات مورفولوژیک (ارتفاع بوته، تعداد شاخه در بوته و مجموع طول شاخه ها در بوته ) نیز در پایان فصل رشد اندازه گیری و ثبت گردید. تفاوت میان ژنوتیپ های مورد آزمایش از نظر صفات مذکور معنی دار (0/05≥P) بود. ژنوتیپ های MLC25 و MLC20 به ترتیب با 7 و 9 روز کمترین تعداد روز از کاشت تا سبز شدن را دارا بودند. قبل از سرمای زمستان ژنوتیپ MLC185 با 8 برگ پیشرفته­ ترین مرحله رشدی را داشت. از نظر تیپ رشدی قبل از زمستان نیز 5 ژنوتیپ ایستاده، 8 ژنوتیپ نیمه خوابیده و 6 ژنوتیپ خوابیده بودند. از نظر دوره رشد رویشی ژنوتیپ های MLC29 ، MLC20 با 159 روز و توده محلی با 157 روز بیشترین تعداد روز از سبز شدن تا گلدهی را دارا بودند. از نظر ارتفاع ژنوتیپ MLC29 با 43 سانتی متر بیشترین ارتفاع را داشت. توده محلی و MLC20 به ترتیب با 20 و 18 شاخه در بوته از نظر این صفت نسبت به سایر ژنوتیپ ها برتری داشتند. ژنوتیپ MLC20 و توده محلی به ترتیب با 340 و 324 سانتی متر از نظر مجموع طول شاخه در بوته از سایر ژنوتیپ ها برتر بودند. در این آزمایش همبستگی مثبت و معنی داری بین دوره های رشد رویشی و زایشی با ارتفاع گیاه (به ترتیب **0/61=r و **0/57=r ) ، تعداد شاخه در گیاه (**0/77=r و**0/57=r ) و مجموع طول شاخه در هر گیاه (**0/73=r و **0/49=r) مشاهده شد. بین دوره های رشد رویشی و رشد زایشی نیز همبستگی مثبت و معنی دار (**0/71=r) وجود داشت.