فضای مجازی و نو مفهوم‌پردازی در مؤلفه‌های تربیت دینی:چالش و ضرورتی مغفول در نظریه‌پردازی‌های تربیتی

Abstract

عده‌ای بر‌این باورند که اساسا «خلق ابزار، تابع نوع تفکر آدمی است». عده‌ایی نیز بر‌این باورند که «فکر، تابع ابزارهایی است که آدمی خلق می‌کند» و دسته سومی نیز هستند که معتقدند بین ابزاری که آدمی تولید می‌کند و تفکر او، نوعی هم‌گرایی و سازواری می‌توان به وجود آورد. اگر این پیش‌فرض که فناوری زایندۀ تفکر و دانش مختص به خود است (دیدگاه دسته دوم) را بپذیریم؛ بنابراین باید بپذیریم که نخست اینکه فناوری در ایجاد و تحول در معنی و مفهوم دانش نقش بنیادی ایفا می‌کند. دوم اینکه فناوری مجازی در آینده غیر قابل کنترل است. سوم اینکه باید به منظور کنار آمدن با بعضی از اقتضائات غیر قابل اجتناب فناوری و فضای مجازی، در مؤلفه‌های تربیت دینی اعم از مفاهیم، تعاریف، حدود و ثغور، دانش دینی، رفتار و عمل دینی نومفهوم‌پردازی[1] اجتهادی متساهل صورت گیرد. چهارم اینکه به جای منفی دیدن اثرهای هر چند درظاهر چالشی و غیر قابل اجتناب فناوری، آن را فرصتی مثبت برای ارائۀ تلقی‌های نو از دین و مؤلفه‌های تربیت دینی بدانیم. این مقاله در پی تبیین مناسبت نوع دوم بین فناوری و تربیت دینی و الزامات منطقی پذیرش آن است که با روش مفهوم‌پردازی مفاهیم کلیدی بحث و تحلیل انتقادی (نقد گفتمان‌های حاکم بر تلقی نسبت به ابزار و رسانه)، نومفهوم‌پردازی مفاهیم اساسی بحث و همچنین استنتاج (استنتاج مدلولاتی برای تربیت دینی متناظر با ماهیت رسانه‌های مجازی) تدوین شده است. <br /><br clear="all" /> <br /> <br />[1]. Reconceptualization