حق حبس در نظام حقوقی خانواده در اسلام
چکیده
عقد نکاح منشأ آثار فراوانی در روابط زوجین است که پرداخت مهریه ازآن جمله است و زوجه می‌تواند پس از عقد، مهر تعیین شده را (در صورتی که حال باشد) مطالبه نماید. اگر زوج حاضر نشود مهر وی را تسلیم نماید، مطابق ماده1085ق .م. زوجه حق دارد از تمکین خودداری کند تا مهریه را وصول نماید. از این حق زوجه در ادبیات فقهی و حقوقی به حق حبس یاد می‌شود. در مورد حق حبس، مباحث گوناگونی مطرح است و ابهاماتی در مورد تطابق مواد قانون مدنی با برخی مبانی فقهی وجود دارد.ازاین رو، مقاله حاضر بر آن است با بررسی مبانی فقهی، به پرسش‌های مهمی که در زمینه شرایط حق حبس، رابطه تقابلی آن، قلمرو حق حبس و مسقطات آن وجود دارد، پاسخ دهد و خلأهای قانونی را تبیین نماید. نتایج این مقاله با استناد به آراء فقها و حقوق‌دانان چنین است: حق حبس علاوه بر اجماع فقها در نکاح که یک عقد معاوضی یا شبه معاوضی است، مستند بر سه نظریه عمده می‌باشد: 1ـ طرفین عقد نکاح (زوجین ) هر دو حق حبس دارند (این نظر مشهور فقهاست)، 2ـ هیچ یک از زوجین حق حبس ندارند. 3ـ حق حبس فقط برای زوجه مستقر می‌شود. به نظر می‌رسد علی‌رغم انتقادهای بعضی از حقوق‌دانان و فقها در مورد سکوت قانون راجع به حق حبس زوج، با عنایت به مبنای شبه معاوضی بودن عقد نکاح می‌توان حق حبس زوجه را یک قاعده استثنایی دانست که در جهت حمایت از حقوق زن پیش‌بینی شده است و نباید زوج در این مورد با زوجه مقایسه گردد. اعسار و عدم اعسار زوج نقشی در استفاده از حق حبس ندارد.
کلید واژگان
حق حبسمهریه
عقود معاوضی
عقود شبه معاوضی
الزام
تمکین
حقوق غیر مالی زنان در ازدواج
حقوق مالی زنان در ازدواج
شماره نشریه
54تاریخ نشر
2011-08-231390-06-01
ناشر
دانشگاه امام صادق علیه السلام پردیس خواهرانسازمان پدید آورنده
دکتری علوم قرآن و حدیث و کارشناس ارشد فقه و حقوق اسلامی؛ استادیار دانشگاه امام صادق ع پردیس خواهرانشاپا
2538-52912538-5283
