بررسی ریخت‌شناسانه داستان شغاد از شاهنامه بر اساس نظریة پراپ

Abstract

مقاله پیش رو در پی آن است که داستان شغاد شاهنامه را بر پایه نظریه ریخت شناسی ولادیمیر پراپ تحلیل و میزان تطابق آن دو با یکدیگر را بررسـی کنـد. به همین منظور در بخش نخسـت، مبانـی نظری مکتـب ساختـارگرایی و ریخت شناسی بررسی می­شود. در ساختـارگرایی اصالـت به متن، بی­توجهی به ریشه­های فرهنگی، اجتماعی و تاریخی، توجـه به روابط متقابل واحـدهای متن مورد توجه است. در ریخـت­شناسی مواردی مانند :چهـار قانون کلی در شخصیـت‌ها، عناصر پایدار و متغییر داستان، کنش­های هفت­گانه شخصیت­ها، کارکردها و انواع حرکت در داستان بررسی می­شود. نگارنده در بخش دوم به بررسی داستان شغاد بر پایه یافته­های پراپ پرداخته‌ و با رسم جداول و شکل هایی مباحث را نشان داده‌ است داستان با کارکردها پراپ تطبیق داده‌ شده و موارد جابه­جایی کارکردها و عدم مطابقت‌ها مشخص شده است. این جسـتاردر پایان به این نتیـجه می­رسد که داسـتان بر پایه الگـو پراپ دارای دو حرکـت است و مواردی هست که داسـتان مطابق الگو نیست و کارکرد جدیدی به نام پذیرش تقدیر در داستان‌های ایرانی وجود دارد که در الگوی پراپ مطـرح نشده است. اندیـشه ثنویت در کارکردهای داسـتان شغاد وجود دارد توجه به عـدد سه به شکل رویدادهای سه‌گانه در به انجام رسیدن اهداف شخصیت‌ها دیده می‌شود.