نقش و عملکرد اتحاد جماهیر شوروی در جنگ تحمیلی عراق علیه ایران

Abstract

در قانون اساسی جمهوری اسلا‌می ایران، اصول سیاست خارجی به صراحت مندرج گردیده است. از این اصول می‌توان به اصل نه شرقی نه غربی اشاره کرد. بر مبنای اصل نه شرقی نه غربی، ایران هرگونه وابستگی به دو ابرقدرت وقت یعنی آمریکا و شوروی را نفی می‌کرد و در موضع‌گیری‌ها و سیاست خارجی خود بر استقلال عمل خود تأکید می‌کرد. اما با توجه به این مقدمه می‌توان هدف از این مقاله را بررسی نقش و عملکرد شوروی در جنگ تحمیلی عراق علیه ایران عنوان نمود. با توجه به ماهیت عنوان و در مسیر پاسخگویی به پرسش‌ این مقاله، در این تحقیق از روش توصیفی- تحلیلی جهت بررسی موضوع استفاده شده است و از نظر نوع تحقیق در دسته پژوهش‌های نظری – کاربردی قرار دارد. روش و ابزار گردآوری اطلاعات و داده‌ها نیز به شیوه کتابخانه‌ای – اسنادی و منابع اینترنتی می‌باشد. با تجزیه و تحلیل و پاسخ به پرسش‌ این مقاله، که عبارت است از «نقش و عملکرد شوروی به عنوان یکی از ابرقدرت‌های وقت در جنگ تحمیلی عراق علیه ایران چه بوده است؟» می‌باشد، می‌توان اینگونه پاسخ داد که که عامل اصلی برپایی جنگ بین ایران و عراق بحث دو ابرقدرت بزرگ به نام غرب و شرق بودند که انقلابی را که در ایران شکل گرفته بود را تهدیدی بزرگ برای اهداف خود می‌دیدند، لذا به واسطۀ عراق وارد جنگ با ایران شدند و نیز روابط خارجی ایران و شوروی در سال‌های 1359 تا 1367 را می‌توان در سه دوره مشخص توصیف نمود: 1- سه سال اول جنگ تحمیلی؛ 2- از آزادسازی خرمشهر تا به قدرت رسیدن گورباچف؛ 3- از زمان گورباچف تا پایان جنگ تحمیلی، که در این مقاله به تحلیل آنها پرداخته شد. نتایج تحقیق نشانگر آن است که این کشور همواره در طول جنگ تحمیلی عراق علیه ایران چه به لحاظ دوجانبه و چه به لحاظ بین‌المللی از مهمترین کشورهای تلاش‌کننده برای پایان دادن به جنگ و خونریزی محسوب می‌گردید.