نقد و بررسی نظریه اعتباریات شیخ اشراق از دیدگاه صدرا

Abstract

در این تحقیق با روش کتابخانه‌ای به نقد و بررسی نظریه اعتباریات شیخ اشراق از دیدگاه صدرا پرداخته می‌شود.سهروردی بیش از همهبهمفاهیم توجه داشت و برای پیشگیری از خلط اعتبار و حقیقت،صفات را به دو دسته تفکیک کرد: 1- صفات عینی (معقولات اولی) صفاتی که مستقیم از خارج گرفتــه شــده و از آن حکـایت می‌کنند،مثل: سیاهی.2- صفات ذهنی (معقولات ثانی) صفاتی که بعد از تحقق صفات عینی در ذهن – با توجه به حیثیت ذهنی آنها – از این صفات گرفته شده و بر آنها – از همین حیث ذهنیت – عارض می‌شوند. او مفاهیم فلسفی را مانند مفاهیم منطقی،ذهنی صرف دانست و این دو دسته مفاهیم رااعتباریات نامید. او برای تفکیک صفات ذهنی از عینی،دو معیار مطرح کرد: 1- معیار اول: «کل ما حصل من وقوعه التکرر و التسلسل فهو امر ذهنی اعتباری» 2- معیار دوم: «کل مایمتنع تاخره عن وجود موصوفه فهو اعتباری». صدرا نیز صفات را به دو قسم عینی و ذهنی تقسیم کرد،اما او صفات عینی رامنحصر در صفات انضمامی ندانست؛ بلکه صفات انتزاعی (مفاهیم فلسفی) را نیزجزء صفات عینی قرارداد.به نظر صدرا معقولات ثانی فلسفی بهره و حظی هرچند ضعیف از وجود دارند،آنها در خارج وجود مستقل ندارند ولی به وجود منشأ انتزاع خود موجود هستند،و ذهنی صرف نیستند.به نظر صدرا مفاهیم فلسفی حیثیات انباشته در متن وجودند که با هم تغایر وجودی دارند که تغایر آنها،اختلاف مراتب وجودی یک وجود واحد است.