نقش اقتصادی جنگل در معیشت خانوارهای روستایی در زاگرس شمالی

Abstract

هرچند جنگل‌ های زاگرس از لحاظ تولید چوب صنعتی جایگاه چندانی ندارند، اما محصولات غیر الواری این جنگل‌ ها می‌ توانند نقش مهمی در اقتصاد خانوارهای روستایی ایفا کنند. این مطالعه که در بخش نمه‌شیر از توابع شهرستان بانه در استان کردستان انجام گرفت، به بررسی انواع راهبردهای معیشتی مردم روستایی و جنگل‌ نشین، نقش اقتصادی هر یک و به‌ خصوص سهم اقتصادی انواع مختلف محصولات غیر الواری جنگل می‌ پردازد. نتایج نشان می‌ دهد که متوسط درآمد خالص سالانه خانوارهای مورد مطالعه حدود 6/189 میلیون ریال بود که مبادله کالا در مرز ایران و عراق با سهم 5/42 درصد از درآمد خالص سالیانه، اصلی‌ ترین راهبرد معیشتی مردم جنگل‌ نشین است و پرداخت‌ های انتقالی نظیر یارانه‌ ها با 1/17 درصد در جایگاه دوم قرار دارند. درآمد حاصل از بهره‌ برداری از محصولات غیر الواری جنگل که سومین راهبرد معیشتی است، حدود 3/12 درصد درآمد خالص سالیانه را تشکیل می‌ دهد و این میزان بیشتر از سایر منابع درآمدی نظیر کشاورزی، باغداری و دامداری سنتی بوده است. همچنین بیشترین سهم درآمدهای غیرنقدی مربوط به بهره‌ برداری از محصولات غیر الواری جنگل بوده است. در میان انواع مختلف این محصولات، بیش‌ترین سهم درآمدی مربوط به چرای دام در جنگل بوده و بهره‌ برداری از گزو، سرشاخه‌ زنی درختان بلوط (گلازنی) و جمع‌ آوری بذر بلوط به ترتیب در رتبه‌ های بعدی جای دارند. با توجه به نتایج بدست آمده، به‌ منظور تضمین پایداری جنگل‌ های شهرستان بانه و معیشت مردم جنگل‌ نشین، اجرای برنامه‌ های مدیریت مشارکتی جنگل و ساماندهی بهره‌ برداری سنتی پیشنهاد می­ شود.