ارزیابی شاخصهای مورفوتکتونیک در حوضۀ قانقلی چای
نوع مدرک
Textمقاله پژوهشی
زبان مدرک
فارسیچکیده
نئوتکتونیک ازجمله عوامل دینامیکی است که همواره حوضههای آبخیز و رودخانهها را تحت‌تأثیر قرار میدهد. نئوتکتونیک به عوامل جدید تکتونیکی گفته میشود که عمدتاً در گسلها نمود پیدا میکند. جابجایی گسلها، باعث تشدید کانونهای زلزله، آزاد شدن نیروهای درونی زمین و درنهایت تغییر شکل عوامل ژئومورفولوژیکی سطح زمین میشود. هدف این پژوهش، بررسی وضعیت تکتونیکی حوضۀ قانقلی‌چای است که زمین‌لغزش ناشی از زلزلۀ 1369 رودبار و منجیل منجر به تشکیل دریاچۀ باکلور در آن شده است. بدین منظور، به کمک نرم‌افزار Arc GIS، 12MapperGlobalو با استفاده از شاخصهای نسبی مورفوتکتونیکی مانند: گرادیان طولی رودخانه (SL)، عدم‌تقارن حوضۀ زهکشی (AF)، انتگرال منحنی هیپسومتریک (Hi)، نسبت کف درّه به ارتفاع آن (Vf)، شکل حوضۀ زهکشی (Bs)، پیچ و خم پیشانی کوه (Smf)، تقارن توپوگرافی عرضی (T) و سینوزیته (پیچوخم) رودخانه (Sr) به بررسی این‌گونه فعالیتها پرداخته شد. با توجه به نتایج این پژوهش، شاخصهای SL،SMF و Srنشانگر جوان بودن حوضه ازنظر سیکل فرسایشی است. فعالیت گسلهای پشت کوه و منجیل عمود بر حوضه، سبب اختلاف ارتفاع و تغییر قابل‌توجه‌ای در نیمرخ طولی رودخانۀ قانقلی‌چای و شاخص SL شده است. بقیۀ شاخصها، بیانگر فعالیت تکتونیکی متوسط حوضه است. فعالیت زیاد تکتونیکی حوضه ازنظر شاخص زمینساخت فعال نسبی (LAT) حاکی از این است که هرکدام از شاخصها به‌تنهایی نمی‌توانند وضعیت تکتونیکی حوضه را مشخص کنند و نیازمند برآورد شاخص LATکل حوضههاست؛ بر‌اساس آن، حوضه در کلاس 2 یعنی با فعالیت تکتونیکی زیاد قرار می‌گیرد. استفاده از نمودار بی‌بُعد در تأیید فعالیتهای نئوتکتونیکی حوضه و به‌خصوص شاخص SLبسیار مفید است. بر‌اساس تفسیر آن می‌توان گفت که حوضۀ قانقلی‌چای ازنظر تکتونیکی فعال است.
کلید واژگان
نئوتکتونیکزمینساخت
گسل
باکلو
شماره نشریه
22تاریخ نشر
2017-03-211396-01-01
ناشر
دانشگاه سیستان و بلوچستانسازمان پدید آورنده
استادیار ژئومورفولوژی دانشگاه زنجانکارشناسی ارشد ژئومورفولوژی دانشگاه خوارزمی
