میلسپو و نوسازی سامانۀ مالی و اداری در ایران

Abstract

هدف: هدف از این پژوهش بررسی خدمات میلسپو در نوسازی سامانۀ مالی و اداری ایران بین سال های 1301 تا 1323 شمسی است. <br />روش/ رویکرد پژوهش: در این تحقیق با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و اسنادی به توصیف و تحلیل وقایع پرداخته شده است. <br />یافته‌ها و نتایج: دولت ایران در دورۀ مختلف، آرتور میلسپو را به عنوان مستشار مالی برای بهبود اوضاع مالی و اداری استخدام کرد. در دورۀ اول (1301 - 1306 ش.) مجلس چهارم شورای ملی اختیارات گسترده‌ای را به او داد و او هم با بهره‌گیری از شرایط جهانی و انقلاب در روسیه و حمایت رضاخان که نظم و امنیتی در داخل برقرار کرده بود، کار خود را شروع کرد. میلسپو توانست ساختار مالی و اداری را بر اساس اصول علمی استوار کرده، با تنظیم لایحۀ بودجه، تعادلی در نظام درآمد و هزینه‌های دولت به وجود آورد؛ اما رضا شاه در دوران سلطنت خود (1304 - 1320 ش.) اقدامات میلسپو را تحمل نکرد و موانعی برایش ایجاد نمود تا اینکه، او مجبور به ترک ایران شد. میلسپو در دورۀ دوم حضور خود در ایران (1321 - 1323 ش.) با اختیارات گسترده‌ای که مجلس سیزدهم شورای ملی به او تفویض کرد، به استخدام دولت ایران درآمد، اما در این دوره برنامه‌های وی برای مهار تورم و تامین مایحتاج ضروری مردم به دلیل حضور نیروهای اشغالگر (شوروی، انگلیس) و عدم شناخت کافی از تحولات جامعۀ ایران با موفقیت همراه نشد، حتی عملکرد و اقدامات او نارضایتی عامه را بر انگیخت، تا این که او در برابر انتقادات مطبوعات و نمایندگان مجلس نتوانست پاسخگو باشد. در پی لغو اختیاراتش از سوی مجلس چهاردهم شورای ملی، ایران را ترک کرد.