بررسی تیپ‌های همدید اقلیمی شمال شرق کشور و ارتباط آنها با سامانه‌های گردشی روز نماینده مطالعه موردی: مشهد عبدالرضا کاشکی ، دکتر سید ابوالفضل مسعودیان ، سیدمحمد حسینی

Abstract

در این پژوهش، از مجموعه داده‌های روزانه­ی شش متغیّر اقلیمی شامل میانگین حداکثر دمای روزانه، حداقل دمای روزانه، بارش روزانه، فشار بخارهوا، مؤلفه باد مداری و نصف­النهاری استفاده گردید. دوره­ی آماری داده‌ها از تاریخ 1/1/1360 تا 29/12/1382 به مدت 23 سال می‌باشد. ابتدا پایگاه داده‌ها در نرم­افزار Matlab به صورت آرایش ماتریس P_m×n تشکیل شد. آرایش ماتریس P، ماتریسی از پایگاه داده‌ها است که در آن سطرها (m)، زمان و ستون‌ها (n)، عناصر اقلیمی هستند. سپس یک تحلیل خوشه‌ای پایگانی با روش ادغام وارد بر روی ماتریس استاندارد شده داده‌ها به منظور تیپ‌بندی صورت گرفت، پنج تیپ متمایز برای ایستگاه مشهد مشخص شد (تیپ معتدل، بارشمند، یخبندان، بسیار گرم و خشک بادی و گرم و خشک). یک روز نماینده نیز برای هر تیپ مشخص گردید. در پایان الگوهای گردشی تراز میانی جو (500 هکتوپاسکال) هر یک از تیپ‌ها تعیین شد. با توجه به نقشه­های الگوهای گردشی، نقش سامانه­های پرارتفاع عربستان و جنوب ایران در ایجاد شرایط گرم و خشک و نقش فرود مدیترانه، فرود شمال­شرق ایران و پرفشار سیبری در سطح زمین در ایجاد دوره­های سرد آشکار می­شود.