پیش‌آگاهی فصلی دبی ورودی به دریاچه‌ی ارومیه با استفاده از سیگنال‌های بزرگ مقیاس اقلیمی

Abstract

هدف اصلی این مطالعه بررسی تأثیر سیگنال‌های اقلیمی بر دبی دو ایستگاه منتخب و نوسان آب دریاچه ارومیه، طیّ دوره‌ی 22 ساله (2007-1986) می‌باشد. برای این کار ازداده‌های دو ایستگاه منتخب، داده‌های ماهانه شاخص نوسان جنوبی SOI، نوسان اطلس شمالی NAO و شاخص ENSO در مناطق NINO1+2, NINO3, NINO4و NINO3.4 استفاده شد. داده‌های مربوط به سیگنال‌های بزرگ مقیاس اقلیمی از مرکز داده‌های NCEP تهیه گردید. داده‌های مربوط به میانگین دبی ماهانه ایستگاه‌های داشبند و ساریقمیشنیز از مرکز داده‌های وزارت نیرو تهیه گردید. ابتدا به منظور بررسی اولیه داده‌ها و همبستگی بین آنها برای تهیه مناسب‌ترین مدل پیش­بینی دبی، گام­های زمانی 0، 3 و 6 ماهه مد نظر قرار گرفت. در بررسی دبی در بازه‌های زمانی مختلف، ایستگاه‌های مورد مطالعه، نتیجه شد، همبستگی در بازه‌ی زمانی تأخیری شش‌ماهه بیشتر از بازه‌های زمانی همزمان و تأخیری سه ماهه است.پس از تبیین ارتباط و نوع آن، مدل پیش‌بینی با استفاده از شبکه‌ی عصبی مصنوعی طراحی گردید و نتایج حاصل از این مدل مورد ارزیابی و تجزیه و تحلیل قرار گرفت. با توجه به همبستگی‌های معنی‌دار در بازه‌های زمانی این نتیجه گرفته شد، که شاخص‌های بزرگ مقیاس اقلیمی از نظر گردش عمومی جو و متأثر نمودن سیستم‌های بزرگ جوی در منطقه‌ی مورد مطالعه بر دما، بارش و دبی و نوسان آب دریاچه‌ی ارومیه تأثیر معنی‌داری می‌گذارند. بررسی مدل‌های خروجی از نرم‌افزار شبکه‌ی عصبی مصنوعی نشان داد، که مؤثرترین سیگنال‌ها بر دبی به ترتیب NINO3.4, NINO3, NINO1+2 و کم‌اثرترین سیگنال‌ها به ترتیب NAO ,SOIمی‌باشند. با توجه به یافته‌های تحقیق حاضر می‌توان این‌طور نتیجه‌گیری کرد که ارتباط معنی‌داری بین دبی با سیگنال‌های اقلیمی و جود دارد.