تحلیل تطبیقی الگوی توزیع جمعیّت در نظام شهری مناطق 10گانه‌ی کشور

Abstract

الگوی نظام شهری کشورها و مناطق ارتباط تنگاتنگی با توسعه‌ی منطقه‌ای و تعادل سرزمینی دارد. لذا برای تبیین وضع موجود و ارائه‌ی سیاست‌های مناسب، تحلیل چگونگی نظام شهری ملّی و منطقه‌ای کشورها ضروری است. از این رو، با توجه به عدم مطالعه‌ی نظام‌مند و تطبیقی از وضعیت نظام شهری کشور، هدف این پژوهش، تحلیل وضعیت نظام شهری مناطق 10گانه‌ی کشور از نظر شاخص‌های نخست شهری، تمرکز و تعادل شهری می‌باشد. در این راستا، پس از بررسی مبانی نظری، متغیّرهای ارزیابی مشخص گردید و فرضیه‌ی تحقیق نیز مبنی بر فاصله‌ی نظام شهری بیش از نیمی از مناطق 10گانه‌ی کشور با میزان مطلوب شاخص‌های نخست ‌شهری، تمرکز و تعادل شهری در سال‌های 1385 و 1390 ارائه شد. سپس، در چارچوب روش توصیفی- تحلیلی، داده‌های مورد نیاز از روش کتابخانه‌ای گردآوری شد. تحلیل داده‌ها نیز با استفاده از شاخص‌های نخست شهر، دو شهر، کینزبرگ، مهتا، موماو و الوصابی، موسوی، هرفیندال، هندرسون، آنتروپی، قاعده‌ی رتبه- اندازه و ضریب پاره-تو انجام شد. <br />نتایج ضمن تأیید فرضیه‌ی تحقیق نشان داد که مناطق البرز جنوبی، خراسان و فارس بالاترین، و مناطق ساحلی شمالی و زاگرس کمترین میزان نخست شهری و تمرکز را در سال‌های 1385 و 1390 دارند، از نظر تعادل توزیع نیز همه‌ی مناطق از عدم تعادل رنج می‌برند. نتیجه اینکه بازبینی و تداوم بلندمدت و ابتکارانه‌ی سیاست‌های توسعه‌ی منطقه‌ای ضروری است.