سیاست آب در حوضۀ آبریز کارون بزرگ و چالش‌های هیدروپلیتیکی ناشی از آن

Abstract

<strong>چکیده</strong> آب به عنوان یک مادۀ رقابتی بسیار مهم در سطح بین‌المللی، منطقه‌ای، ملّی، ناحیه­ای و محلّی است و بر این اساس مدیریّت منابع آب، رقابت شدیدی را برای سلطه و نظارت بر منابع آبی ایجاد کرده است، که از آن به «ژئوپلیتیک آب» و یا «هیدروپلیتیک» تعبیر می­شود. توزیع ناهمگون مکانی و زمانی بارش، کمبود ریزش‌های جوّی، عدم تناسب میان عرضه و تقاضای آب در برخی نواحی کشور، کاهش تدریجی منابع آب بویژه بر اثر برداشت بی­رویه از آب­های سطحی و زیرزمینی و تغییرات آب­و­هوایی در کنار رشد بالای جمعیّت بویژه در برخی نواحی کشور از یک­سو و انتقال آب از نواحی دارای توان هیدرولوژیکی نسبتاً خوب به سایر مکان­های دارای کمبود آب از سوی دیگر سبب می‌شود که رقابت­های شدید و منفی بر سر تصاحب منابع آب صورت گیرد. این امر در نهایت زمینۀ تنش میان گروه‌ها، مراکز جمعیّتی و فضاهای سکونتگاهی را با یکدیگر فراهم می­نماید. امری که از منظر ژئوپلیتیک منجر به صورت­بندی «هیدروپلیتیک منفی» در مقیاس ملّی و ناحیه­ای می­گردد. مقالۀ حاضر با روش تحقیق تحلیلی ـ توصیفی و با هدف شناسایی و تبیین اثرات مدیریت غیرآمایشی و غیرمنطبق بر توان سرزمینی در حوزه منابع آب و بویژه مسئله انتقال بین­حوضه­ای آب از حوضۀ آبریز کارون بزرگ (بهشت­آباد) به داخل فلات مرکزی ایران در بروز منازعات و واگرایی­های محلّی انجام گرفته است.