ارزیابی کیفی موقعیت مکانی کاربری مسکونی در شهر تبریز با روش تحلیل سلسله-مراتبی

Abstract

محل زندگی انسان­ها مهم­ترین بخش شهر است و سهم عمده­ای از سطوح کاربری­ها را نیز به­خود اختصاص می­دهد؛ به­گونه­ای که در شهرهای کوچک بیش از 60 درصد و شهرهای بزرگ حدود 40 درصد از سطح شهر تحت پوشش کاربری مسکونی است. یکی از موارد مهم و پیچیده برای برنامه­ریزان شهری تعیین کیفیت موقعیت استقرار کاربری مسکونی و مطابقت آن با اصول شهرسازی می­باشد. پیچیدگی و ازیاد فاکتورهای موثر در تعیین کیفیت مکانی استقرار کاربری مسکونی، لزوم به­کارگیری روش­های چندمتغیره تصمیم­ساز جهت تعیین درجه تناسب کیفی استقرار کاربری مسکونی را می­طلبد. هدف عمده مقاله حاضر تعیین وضعیت فعلی الگوی استقرار کاربری­های مسکونی در تطابق با استانداردهای مکان­یابی کاربری مسکونی­های در مناطق ده­گانه شهرداری کلان­شهر تبریز می­باشد. بدین منظور از روش­های ارزیابی چندمعیاره مبتنی بر تحلیل سلسله­مراتبی برای تولید و تجزیه و تحلیل نقشه­ها و لایه­های مختلف کاربری­ها استفاده شده است. طی این فرآیند ابتدا شاخص­های طبیعی و انسانی مورد نیاز و تأثیرگذار در قالب 12 شاخص شناسایی، تهیه و مورد استفاده قرار گرفته­اند و در نهایت نقشه نهایی کیفیت استقرار بر اساس مدل AHP تولید شده است. بر اساس یافته­های تحقیق، از کل مساحت 09/4043 هکتاری کاربری مسکونی حدود 14/502 هکتار در مناطق با استاندارد خیلی کم تا کم در قسمت­های شمالی شهرداری مناطق 1، 4 و 10، 61/558 هکتار در مناطق با استاندارد متوسط در قسمت­های جنوبی شهرداری مناطق 1،2 و 314/2982 هکتار استانداردهای مکان­یابی در مناطق با استاندارد زیاد تا خیلی زیاد در قسمت­های مرکزی شهر واقع در شهرداری مناطق 3، 4، 5، 6، 7 و8 می­باشند.