سنجش و تحلیل سطح سواد زیستمحیطی کشاورزان روستایی مطالعۀ موردی: روستاهای دهستان زوارم شهرستان شیروان

Abstract

بروز معضلات زیست‌محیطی و روند فزایندۀ آن، موضوع بحث بسیاری از صاحب‌نظران است که در چارچوب دیدگاه سواد زیست‌محیطی‌ بررسی می‌شود. آنچه در این زمینه درخور توجه است، نقش و اثر کشاورزان روستایی در کاهش مشکلات زیست‌محیطی است؛ زیرا بخش زیادی از زمین‌ها در قلمرو ملی برای انجام فعالیت‌های کشاورزی در اختیار روستاییان است که در صورت نداشتن سواد زیست‌محیطی به‌لحاظ دانش، نگرش و رفتار، سبب صدمات زیست‌محیطی جبران‌ناپذیری برای کیفیت زمین و محیط می‌شوند. بر این اساس، هدف از پژوهش حاضر مطالعۀ سطح سواد زیست‌محیطی کشاورزان در قالب سه بعد دانش، نگرش و رفتار است تا در‌صورت وجود کمبودهایی در این زمینه با ترویج و آموزش کشاورزان روستایی برطرف شود. روش‌شناسی مطالعۀ حاضر از نوع توصیفی- تحلیلی است و با گردآوری اطلاعات کتابخانه‌ای و میدانی صورت گرفته است. جامعۀ آماری پژوهش، شامل تمام خانوارهای کشاورزان روستایی دهستان زوارم شهرستان شیروان است که با استفاده از فرمول کوکران تعداد 139 سرپرست خانوار از آنها برای نمونه انتخاب شدند. ابزار اصلی پژوهش، پرسشنامه‌ای است که روایی آن با استفاده از پانل تخصصی و پایایی آن نیز با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ محاسبه شده است. نتایج یافته‌های پژوهش از طریق آزمون <strong>T</strong> نشان داد سطح دانش و آگاهی زیست‌محیطی کشاورزان روستایی در سطح متوسط و برای رفتار زیست‌محیطی پایین‌تر از حد متوسط است. همچنین، آزمون همبستگی نشان داد، بین ابعاد سواد زیست‌محیطی (دانش، نگرش، رفتار) ارتباط معنادار‌ و مستقیمی وجود دارد. در نهایت، با استفاده از مدل وایکور مشخص شد، کشاورزان روستاهای مورد مطالعه به‌لحاظ برخورداری از سطح دانش، نگرش و رفتار زیست‌محیطی با یکدیگر متفاوت هستند و برابر نیستند.