بازشناسی فقهی ماهیت جدایی زن از شوهر مفقود الاثر و حکم عده او

Abstract

یکی از مسائل مهم باب طلاق، تکلیف همسر مرد مفقودالاثر است که طبق نظر مشهور فقها، این زن پس از گذشت چهار سال می‌تواند - با مراجعه به حاکم - از شوهر خود جدا شود؛ اما چگونگی تحقق این جدایی، برخاسته از اختلاف روایات است. درمجموع دو دسته روایات داریم که مطابق یکی، طلاق ولی شوهر و در صورت خودداری یا ولی نداشتن شوهر، طلاق حاکم لازم است و مطابق دستة دوم، امر حاکم به نگه داشتن عدة چهار ماه ‌و ده ‌روزه برای تحقق جدایی کافی است. مقتضای جمع صحیح این است که اگر ولی شوهر حاضر به طلاق است یا می‌توان او را وادار کرد، طلاق بر عهدة اوست؛ اما اگر ولی نباشد، حاکم باید زن را طلاق دهد و در مورد ولی غیرقابل اجبار، حاکم زن را به نگه داشتن عده امر می‌کند که این امر، حکم حکومتی بر ابطال عقد است. در مورد مقدار عدة ‌این جدایی نیز اختلاف است که با توجه به جمع موضوعی روایات، عده برای مفقودالاثر معلوم‌المکان، عدة طلاق و برای مجهول‌المکان، عده‌ای خاص به مدت چهار ماه و ده روز است.