شکاف دیجیتالی از دسترسی فیزیکی تا استفاده متداول: تبیین نقش سواد و مهارت دیجیتال و دسترسی انگیزشی

Abstract

این مقاله بخشی از نتیجه پژوهشی را ارائه می­­کند که با هدف تبیین نقش سواد و مهارت دیجیتال و دسترسی انگیزشی در رابطه بین دسترسی فیزیکی به رایانه و اینترنت و استفاده متداول از رایانه و اینترنت انجام شده است. مفهوم شکاف دیجیتالی از سطح دسترسی فیزیکی به فناوری اطلاعات و ارتباطات به سطح فراهم بودن امکان استفاده متداول و روزمره از فناوری اطلاعات و ارتباطات برای طیف گسترده ­ای از نیازمندی ­ها گسترش یافته است ولی در ایران محدود پژوهش­ های صورت گرفته در سطح دسترسی فیزیکی بوده است. برای جمع­ آوری داده نیز ابزار پرسشنامه استفاده شده و تحلیل‌ها با روش معادلات ساختاری و با نرم افزار آموس انجام شده و فرضیه‌های پژوهش مورد آزمون قرار می­گیرند. برخی از نتایج نشان می­دهند که بین دسترسی فیزیکی به رایانه و اینترنت و دسترسی انگیزشی به این فناوری‌ها همبستگی مثبت و معنادار وجود دارد، یعنی هرچه دسترسی بیشتر باشد انگیزه برای استفاده بیشتر افزایش می­ یابد. همچنین نتایج تاثیر مثبت و معنادار دسترسی فیزیکی به رایانه و اینترنت را بر سواد و مهارت دیجیتالی، و بر استفاده متداول از این فناوری‌ها نشان می‌دهند. یعنی با افزایش دسترسی فیزیکی، سواد و مهارت دیجیتالی و استفاده متداول افراد از این فناوری­ها افزایش می­یابد. نتایج همچنین نشان می‌دهند که دسترسی انگیزشی به فناوری‌های ارتباطی و اطلاعاتی از قبیل رایانه و اینترنت بر سواد و مهارت دیجیتالی افراد تأثیر معنادار دارد، یعنی هرچه انگیزه افراد برای دسترسی به، و استفاده از فناوری­های ارتباطی و اطلاعاتی بیشتر باشد، سواد و مهارت دیجیتالی افراد افزایش می‌یابد. سواد و مهارت دیجیتالی در رابطه بین دسترسی فیزیکی به رایانه و اینترنت، و استفاده متداول از این فناوری‌ها نقش تعدیل ­گر را ایفا می­کند، یعنی میزان استفاده متداول افراد دارای سواد و مهارت دیجیتالی بالا از رایانه و اینترنت حتی در صورتی­ که دارای دسترسی فیزیکی کمی هم باشند، بیشتر از افرادی است که سواد و مهارت دیجیتالی پایینی دارند.