بررسی چیدمان مکانی پارک‌های شهری و ارائه الگوی بهینه آن با استفاده از مدل .VIKOR مطالعه موردی: پارک‌های منطقه‌ای شهر اردبیل

Abstract

با افزایش جمعیت و گسترش شهرنشینی انسان­ها به‌تدریج از طبیعت دور شده­اند. تراکم بیش‌ازحد جمعیت، دخالت در محیط طبیعی و ایجاد محیط­های انسان‌ساخت، نیازهای محیط­زیستی، جسمی و روحی انسان را بیشتر بروز داده است. از طرف دیگر تمرکز بیش‌ازحد فعالیت­های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی در شهرهای بزرگ باعث هجوم جمعیت به شهرها شده و به دنبال آن نیاز به فضاهای تنفسی شهری را هرچه بیشتر ملموس­ ساخته است. شهر اردبیل نیز طی دهه­های اخیر رشد فزاینده فیزیکی را در اثر هجوم بی‌سابقه مهاجرین روستا-شهری تجربه کرده است. ازاین‌رو در این پژوهش، با استفاده از توانمندی‌های سیستم اطلاعات جغرافیایی و مدل­های تصمیم­گیری چند معیاره (MCDM) به بررسی وضع موجود تخصیص پارک و فضای سبز در شهر اردبیل مبادرت شده است. روش پژوهش با توجه به هدف، کاربردی و ازلحاظ ماهیت و روش، توصیفی- تحلیلی است. معیارهای موردبررسی در 9 مؤلفه جهت چیدمان مکانی فضای پارک­های شهری– منطقه­ای گروه‌بندی‌شده است. برای وزن­دهی معیارهای مورد استفاده از تکنیک­های CRITIC و مقایسه زوجی و نیز برای اولویت­بندی تناسب اراضی به‌منظور استقرار پارک و فضای سبز از مدل VIKOR در محیط نرم­افزاری IDRISI SELVA استفاده‌شده است. در ادامه برای ارائه الگوی مناسب جهت چیدمان مکانی این کاربری­ها از روش­ تصمیم‌گیری چند معیاره VIKOR استفاده شد. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که پارک­های شهری - منطقه­ای در قسمت شرق منطقه 1، جنوب­غربی منطقه 3 و شمال منطقه 4 به لحاظ دسترسی به پارک با کمبود مواجه است. استفاده از نقشه خروجی حاصل از مدل VIKOR مکان­های مناسب جهت احداث پارک جدید مشخص ‌شده است و با استفاده از نقشه­ی وضع موجود فضای سبز و نقشه­ی خروجی حاصل از روش VIKOR الگوی بهینه جهت احداث پارک شهری- منطقه­ای پیشنهاد ‌شده است.