نابرابری‌های ناحیه‌ای در توسعۀ پایدار آموزشی. نمونۀ موردی: شهرستان‌های استان آذربایجان غربی

Abstract

توسعه را فرایند تحول بنیادین باورهای فرهنگی، نهادهای اجتماعی، سیاسی و اقتصادی به منظور خلق و متناسب شدن با ظرفیت­های جدید و ارتقای کمّی و کیفی قابلیت­ها و توانایی­های انسانی، آموزشی، اقتصادی و... دانسته­اند که رسیدن به چنین مرتبه­ای بیش از همه مستلزم تحول فرهنگی و ارزشی جوامع است. به بیانی دیگر دانش و دانایی ملی، رکن اصلی توسعه است و جامعه زمانی به اهداف خود دست می­یابد که از راه توسعۀ انسانی راه خود را هموار کند. در این راستا؛ تحقیق حاضر با هدف بررسی وضعیت شاخص­های آموزشی در قالب 42 شاخص آموزشی در استان آذربایجان ­غربی تدوین شده است. نوع تحقیق کاربردی و روش بکارگرفته؛ نیز توصیفی - تحلیلی است؛ گردآوری داده‌ها با استفاده از منابع اسنادی و کتابخانه‌ای و آمارهای موجود در زمینه موضوع تحقیق صورت گرفته است. تحلیل داده‌های تحقیق در قالب روش ویکور و تحلیل خوشه­ای صورت گرفته است. نتایج حاصل از مدل ویکور نشان می‌دهد؛ که شهرستان ارومیه، خوی و نقده به ترتیب با امتیاز 0.0342، 0.2491 و 0.4296 در رتبۀ اول تا سوم قرارگرفته‌اند یعنی سه شهرستان مذکور به لحاظ وضعیت برخورداری از شاخص‌های آموزشی مورد استفاده در وضعیت مناسب‌تری نسبت به دیگر شهرستان‌های استان قرار دارند. در مقابل شهرستان شاهین‌دژ با امتیاز (0.9647) و چالدران با امتیاز (1) در پایین‌ترین رتبه و در وضعیت نامناسب‌تری قرار دارند؛ همچنین طبق یافته‌های تحلیل خوشه‌ای؛ شهرستان‌های ارومیه و خوی با بیشترین سهم از برخورداری از شاخص‌های آموزشی در خوشۀ اول و فراتوسعه قرار دارند. در گروه دوم، شهرستان‌های نقده و پیرانشهر و در گروه سوم شهرستان­های بوکان، ماکو، میاندوآب، سلماس و مهاباد قرار دارند و در نهایت شهرستان‌های تکاب، پلدشت، شوط، شاهین‌دژ، چالدران، چایپاره، سردشت و اشنویه به‌عنوان شهرستان­های فرو برخوردار شناخته شدند. در نهایت جهت افزایش پایداری آموزشی و کاهش نابرابری‌ها پیشنهادهایی مانند افزایش سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها توسط بخش خصوصی و عمومی، تقویت فرهنگ آموزش، توجه به شهرستان‌های محروم و غیره اشاره کرد.