ارزیابی قابلیت پیاده‌مداری محلات مسکونی با رویکرد رتبه بندی و پهنه بندی. مطالعۀ موردی: شهر اندیشه

Abstract

از آنجایی‌که یکی از شاخص­های پایداری شهرها در قرن حاضر، کاهش استفاده از سوخت­های فسیلی و کاهش آلودگی هوا، در جهت افزایش حمل‌ونقل عمومی، ارتقاء فعالیت بدنی ساکنان و همچنین سلامت عمومی شهروندان، ترغیب و تشویق به افزایش قابلیت پیاده­مداری است، بنابراین موضوع جایگاه سهم عابر پیاده در چند دهۀ اخیر در دستور کار برنامه­ریزان و مدیران شهری قرارگرفته است تا موجب افزایش کیفیت فضای شهری شده و خود باعث تشویق و ترغیب به افزایش قابلیت پیاده­مداری شود. با توجه به این­که شهرها، بافت کالبدی متجانسی ندارند، بدیهی است که فضاهای مختلف شهری نیز قابلیت پیاده­مداری یکسانی نداشته باشند. از این رو شناسایی ویژگی­های فیزیکی محیط انسان­ساخت اهمیت زیادی در زمینۀ پیاده­مدار شدن دارد. از جملۀ این محیط ها در شهر می­توان به محلات مسکونی اشاره کرد. در این پژوهش با انتخاب شهر اندیشه به عنوان محدودۀ مورد مطالعه، ابتدا شاخص­های مربوط به قابلیت پیاده­مداری محلات مسکونی شناسایی شده و سپس هر کدام به صورت لایه­هایی از نقشه درآمده و با استفاده از روش مقایسه دوبه­دو (AHP)، وزن مربوط به هر کدام تعیین شده است. در ادامه، برای پهنه­بندی و رتبه­بندی قابلیت پیاده­مداری محلات مسکونی از شاخص­های بین‌المللی که در بسیاری از کشورها اعمال شده از جمله تراکم مسکونی، تنوع و اختلاط کاربری، وضعیت خیابان­ها، جذابیت و زیبایی محیط اطراف، ایمنی و امنیت استفاده شده است. طبق محاسبات صورت گرفته با استفاده از روش AHP مشخص شده است که شاخص­های ایمنی از جرم - امنیت از ترافیک و تراکم مسکونی به ترتیب بیشترین (502/0) و کمترین (032/0) اهمیت نسبی را دارند. مقایسات زوجی بین شاخص­های قابلیت پیاده­مداری نشان داده است که محلات مسکونی فاز دو نسبت به دیگر محلات شهر اندیشه از وضعیت مطلوب‌تری در پیاده­مداری بهره­مند است. از طرف دیگر خروجی حاصل از پهنه­بندی قابلیت پیاده­مداری محلات مسکونی حاکی از این بوده که محلات مسکونی که قابلیت پیاده­مداری بالایی دارند، در مجاورت بخش مرکزی شهر و یا در کنار مراکز تجاری که در سطح برخی محلات ساخته شده است قرار دارند. با توجه به یافته ها، محله 29 فاز سه شهر اندیشه با 86 امتیاز، پیاده­مدارترین محله بوده است.