تحلیل مورفومتریک تپه های ماسه ای و سرعت جابجایی آن ها در دشت سیستان

Abstract

ویژگی­های دشت سیستان از قبیل رسوبگذاری رودخانه­ها، وزش باد­های فرساینده به ویژه باد­های 120 روزه و خشکسالی­های 20 سال اخیر، زمینه فرسایش بادی را فراهم کرده است. یکی از نماد­های عینی فرسایش بادی، جابجایی ماسه­هاست. به دلیل مسکونی بودن محدوده جابجایی ماسه­ها، تحلیل مورفومتریک و میزان جابجایی تپه­های ماسه­ای در ایجاد مخاطرات از اهداف این پژوهش است. جهت بررسی نقش پارامترهای مورفومتریک برخان­ها در میزان جابجایی­شان، از 10 برخان تشکیل شده در دو کانون­ فرسایش بادی، 7 برخان انتخاب شد و در مدت وزش باد­های 120 روزه، میزان جابجایی­شان رصد شده و ثبت گردید. سپس با تحلیل رگرسیونی بین طول، عرض، ارتفاع و مساحت برخان­ها و میزان جابجایی­شان توسط نرم افزار SPSS مشخص شد که فقط بین طول برخان­ها با میزان جابجایی­شان، رابطه معکوس برقرار بوده و بین سایر پارامتر­ها و جابجایی برخان­ها رابطه معنی­داری وجود ندارد. که دلیل آن می­تواند شکل­گیری برخان­ها در محدوده اراضی روستایی و نقش عوارض سطح زمین در میزان سرعت باد، مقدار تولید ماسه و در­ پی آن در میزان جابجایی برخان­ها باشد.