مدلسازی زمانی- مکانی سطح تراز آب‌های زیرزمینی دشت جاسک طی سال‌های 1376 الی 1392

Abstract

بهره‌برداری بی‌رویه از منابع آب‌های زیرزمینی در سال‌های اخیر باعث بروز مشکلات جدی در کشور شده است. تراز آب‌ زیر‌زمینی متغیری است که در طول زمان و مکان متغیر است؛ بنابراین می‌توان آن را به‌عنوان یک مجموعه داده‌ زمانی- مکانی در نظر گرفت. هدف این پژوهش، مدل‌سازی زمانی-مکانی تغییرات تراز آب زیرزمینی دشت جاسک طی سال‌های 1376 الی 1392 و بررسی روند تغییرات آن است. ابتدا براساس روش زمین‌آماری کریجینگ و روش جبری توابع پایه شعاعی (RBF) درون‌یابی از سطح تراز آب صورت گرفته و سپس میزان خطای مدل‌ها با استفاده از آماره‌های MBE، MAE و RMSE ارزیابی شده است. یافته‌ها حاکی از آن است که روش کریجینگ در مقایسه با روش RBF با خطای کمتری سطح تراز آب‌های زیرزمینی در محدوده مورد مطالعه را برآورد کرده است؛ بنابراین با استفاده از روش کریجینگ برای هر دوره‌ زمانی یک نقشه از سطح تراز آب ایجاد شد که در فرایند روندیابی زمانی- مکانی مورد استفاده واقع شد. برای روندیابی تغییرات از روند خطی R² و همچنین روند من-کندال استفاده شده است. نتایج آماره R² حاکی از نوسان چشم‌گیر تغییرات تراز آب بوده است. همچنین نتایج آزمون من-کندال نشان داد که در حاشیه شمال شرقی تا شمال غربی روندی کاهشی با شدت بالا و نزدیک به 1- وجود داشته است. به‌طورکلی، در بخش‌های مختلف محدوده مطالعاتی روند‌ تغییرات دارای الگوی خاص و معناداری است.