تحلیل فضایی توزیع خدمات شهری و تأثیر آن بر قیمت زمین شهری نمونة موردی: محلّات شهر مهریز

Abstract

برقراری عدالت در توزیع خدمات شهری در محلّات شهری می‌تواند نقشی مؤثّر در توسعة پایدار محلّه‌ای داشته باشد. به­عبارتی دیگر، توزیع خدمات باید به‌ گونه‌ای باشد که محلّات کمتر توسعه ­یافته با خطر از دست دادن جمعیّت و نابودی محلّه مواجه نشوند. چرا که توزیع عادلانة خدمات شهری، نقش مهمی در توزیع فضایی جمعیّت و ارزش زمین شهری خواهد داشت. در این پژوهش به صورت موردی، محلّات دوازده‌گانة شهر مهریز در ارتباط با 16 نوع از خدمات شهری (مهدکودک، پیش‌دبستانی، دبستان، راهنمایی، متوسّطه، آموزش عالی، مراکز بهداشت، داروخانه، اورژانس، بیمارستان، پارک و فضای سبز، آتش‌نشانی، آرامستان، کتابخانه، فضاهای ورزشی و کاربری‌های انتظامی) بررسی شده است. این پژوهش از نوع کاربردی- توسعه‌ای، و روش بررسی در آن، تحلیل فضایی با دیدگاه شناسایی تفاوت‌های توسعة محلّه‌ای است. هدف مقاله نیز تحلیل توزیع فضایی خدمات شهری در محلّات شهر مهریز و بررسی تأثیر توزیع خدمات شهری بر قیمت اراضی است. مقاله بر این فرضیّات استوار است که در خدمات شهری، توزیع فضایی مناسبی بین محلّات شهر مهریز وجود ندارد و توزیع نامناسب خدمات شهری، موجب تفاوت قیمت اراضی در محلّات مختلف شهر مهریز شده است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که خدمات شهری در سطح محلّات شهر مهریز، بر اساس سرانة موجود هر کاربری در محلّات مختلف، به صورت مناسب توزیع نشده ‌است. کاربرد شاخص مرکزیّت برای محلّات مختلف، از صفر برای محلة «سرحوض» تا 63/815 برای محلة «بغدادآباد» است که نشان از توزیع ناعادلانة خدمات شهری در این شهر دارد. بررسی رابطه بین شاخص ‌مرکزیّت و میانگین قیمت زمین از طریق همبستگی پیرسون (303/0) نیز نشان می‌دهد که رابطة معناداری بین توزیع خدمات و قیمت اراضی وجود ندارد؛ کاربری‌های مختلف در محلّات، تأثیر چندانی بر قیمت زمین نداشته و عامل دسترسی، مهم­ترین عامل در افزایش قیمت زمین است. درنتیجه زمین‌های تجاری میدان ورودی که بهترین دسترسی را دارند، قیمت بالاتری نیز نسبت به سایر مکان‌ها دارند.