مستندات قرآنی و گونه‌شناسی احادیث باب «مَا یجِبُ مِنْ حَقِّ الإِمَامِ عَلَى الرَّعِیّةِ وَ حَقِّ الرَّعِیّةِ عَلَى الإِمَامِ»کتاب الکافی

Abstract

قرآن، اولین منبع معارف، و تشریع احکام و احادیث به عنوان دومین منبع آن به شمار می‎آیند. در طول تاریخ، متن احادیث بر خلاف متن قرآن، دچار آسیب‌های فراوانی مانند تصحیف، تحریف و جعل شده‌اند. از جمله راهکارهای اعتبارسنجی روایات و معرفی از طرف امامان معصوم(علیهم‎السلام)، عرضۀ آن‎ها بر قرآن است؛ اگر مضمون آن‌ها موافق کتاب خدا بود، قبول شده، وگرنه کنار گذاشته شود. این دستور، ملاک و معیاری برای تک‏تک روایات وارد شده در کتب روایی است؛ خواه معارض داشته یا نداشته باشد و بدین طریق حتی ضعف‎های سندی روایات می‎تواند جبران ‌شود. پژوهش حاضر، به روش تحلیلی و کتابخانه‌ای، تلاشی برای ارائۀ مستندات قرآنی و گونه‎شناسی روایات باب «مَا یجِبُ مِنْ حَقِّ الإِمَامِ عَلَى الرَّعِیّةِ وَ حَقِّ الرَّعِیّةِ عَلَى الإِمَام‏» از کتاب الحجة «الکافی» است. مراد از مستندات، یافتن خاستگاه قرآنی احادیثی است که محتوای مورد تأییدِ از آیات داشته باشند. گونه‎شناسی؛ یعنی طبقه‌بندی کاربردی و روش‌مند روایاتی که ریشه یا مستند قرآنی دارند؛ مانند گونۀ تفسیری، جری و تطبیق، و تأویلی که می‎توان بر اساس سخنان معصومین(علیهم‎السلام) برای فهم آیات، از آن‎ها بهره گرفت. چکیده (عربی): یعد القرآن الکریم أول مصادر المعرفة و التشریع ، و یعد الحدیث ثانی مصادر المعرفة و التشریع . و علی خلاف القرآن فإن الحدیث قد تعرض خلال القرون السالفة لبعض الأضرار نظیر التصحیف و التحریف و الوضع. و من جملة أسالیب تقییم الروایات لمعرفة صدورها عن المعصومین هو عرضها علی القرآن الکریم ؛ فإن کانت موافقة له قبلت ، و إلا ردت . و هذا معیار لجمیع الروایات الواردة فی الکتب الحدیثیة ؛ سواء کان لها معارض أم لم یکن . و بهذا یمکن جبر ضعف أسانیدها بهذا الطریق. البحث الذی بین یدیک والذی تم باسلوب تحلیبی والتتبع فی المکتبات هو جهد بسیط لاستعراض الوثائق القرآنیة وتنویع الروایات الواردة فی باب « مَا یَجِبُ مِنْ حَقِّ الْإِمَامِ عَلَى الرَّعِیَّةِ وَ حَقِّ الرَّعِیَّةِ عَلَى الْإِمَام‏» من کتاب الکافی . والمراد بالوثائق هو العثور علی المناشئ القرآنیة للأحادیث المذکورة . و المراد بتنویع الروایات هو تقسیمها بشکل عملی و منظم للروایات التی لها مناشئ قرآنیة نظیر الروایات التفسیریة ، و الواردة فی الجری و التطبیق ، و التأویلیة التی یمکن فهم الآیات منها علی ضوء کلمات أهل البیت الأخری . الألفاظ المحوریة : کتاب الکافی ، البحث عن الوثائق ، تنویع الأحادیث، الحقوق المتقابلة ، الامام و الرعیة.