انسان کامل به روایت ابن‌عربی

Abstract

با پیدایش نظام‌های فکری در میان مسلمانان، تفسیرهای مختلفی از اعتقادات از جمله «انسان» و «کمال انسانی» صورت پذیرفت که در علوم مختلفی قابل طبقه‌بندی است. اصطلاح «انسان کامل» را نخستین بار ابن‌عربی وضع کرد. وی توانست آن آموزه را به صورتی تفسیر نماید که «نظریة انسان کامل» از آن دربیاید. جهان‌بینی ابن‌عربی بر دو اساس استوار است: یکی حق سبحان و دیگری انسان کامل. این نظریه نیز به نوبة خود نقش مهمی در آشکار شدن زوایای مختلف آموزه‌های دیگری مانند «ولایت» در عرفان داشته است. ملاحظه خواهد شد که در بسیاری از مواقع، انسان کامل معنای دقیق‌تری یافته ‌است. در این مقاله انسان کامل از منظر ابن‌عربی را بررسی و تحلیل، و ضرورت انسان کامل در هر زمان را از نظر ایشان واکاوی نموده‌ایم. ابن‌عربی با ابتکار خویش با تلفیق نگاه‌های متعدد عرفانی و گاه حدیثی توانست با جاری ساختن عرفان نظری به صورت نظام پایه‌ای برای تفسیر مفاهیم متعدد عرفانی به کار گیرد و ضرورت انسان کامل را تبیین نماید. نیز شناخت دقیق و عمیق انسان کامل از منظر ایشان، نیازمند معرفت نسبت آن با سایر عناصر نظام‌مند مباحث نظری ابن‌عربی است.