دیدگاه‌هایی درباره اهریمن: اهریمن‌شناسی و راست‌کیشی در آیین دائوی نخستین

Abstract

آیین دائو یکی از دو سنّت مذهبی ـ فلسفی کهنسال چین، بیش از آنکه دین و مذهب به ‌معنای رایج باشد، روش زندگی است. این نوشتار به رویکردهایی درباره راست‌کیشی در آیین دائوی نخستین، روان‌های زمینی و آسمانی و هفت روان می‌پردازد؛ جایگاهی قدرت‌مند در گرایش‌های فکری چینی که جریان‌ها و جنبش‌هایی در باب شناخت اهریمن محسوب می‌شوند. تجلی‌های انحصارگرایی، قوم‌پرستی و نخبه‌گرایی از نقاط ضعف این فرقه‌ها بوده و الگویی برای ساختاربخشی به زمان و مکان، از نظر اجتماعی و اقتصادی است؛ ارزش‌های اخلاقی در بنیان خود دارد که تشکیل‌دهنده علت وجودی «دائتره» و نیز هویت این دین است. تصور آن از جهان آخرت، مشی اخلاقی و هستی‌شناسانه، ولی در عین حال تفکری الاهیاتی است. جن‌گیری، یکی از آیین‌های رسمی ‌‌آن است که زیر نظر شمن‌ها سازماندهی می‌شود تا مشکلات مرتبط با شیاطین در تمام سطوح فردی و جمعی و در تمام طبقات جامعه رفع شود. ترکیب مفاهیم اهریمن‌شناختی با نظام جهانی‌سازی، الاهیاتی است که عناصر تعیین‌کننده انسان‌شناسی و شهودی آخرت‌شناسی آیین دائوی سده‌های میانه بوده است.