بررسی تطبیقی روایت شهادت علی‌اکبر در منابع تاریخی و متون تعزیه

Abstract

بُعد سوگوارانه واقعه کربلا، یکی از مهم‌ترین و ملموس‌ترین ابعاد این واقعه است و کیفیت حضور و نقش‌آفرینی برخی از نوجوانان حاضر در این رخداد، مانند «علی‌اکبر»، که بازخوانیِ روایت شهادت آنان در گذر زمان صور گوناگونی به خود دیده، از جمله آشکارترین جلوه‌های سرشت سوگوارانه آن بوده است. به عبارت دیگر، حضور پررنگ عنصر عاطفه در گزارش واقعه کربلا به ویژه در بخشی که به جوانان و نوجوانان مربوط می شود، انواعی متفاوت از این گزارش را پدید آورده است؛ به طوری که گاه شکافی عمیق میان واقعیت تاریخی رخداد و درک رایج توده مردم از آن دیده می شود. این مقاله با تمرکز بر واقعه شهادت «علی‌اکبر»، به مثابه یک مثال تاریخی، کوشیده است به توضیح و تبیین این مساله بپردازد. بر این اساس، گزارش واقعه مذکور در منابع تاریخی (تا قرن پنجم هجری) و متون تعزیه در سال های معاصر(حدود پنجاه سال گذشته)، با رویکردی تطبیقی بررسی شده است. نتایج این مطالعه نشان می دهد که میان گزارش تاریخی و متون تعزیه، تفاوت‎هایی وجود دارد که می‌تواند به شناخت و درک عمومی نسبت به وقایعی از این دست یاری کند.