کاربرد اصطلاحات مالی در نظام دیوانی عصر صفویه

Abstract

<em>پژوهش در امور مالی</em><em>و اداری در زمره موضوعاتی است که به دلایلی مانند کمبود اسناد، مدارک تاریخی و منابع تحقیقی کمتر مورد توجه محققان مسائل دوره صفویه قرار گرفته است. شمار چنین تحقیقاتی نیز به مراتب کمتر از بررسی­ها در زمینه تشکیلات اداری و مالی می‌باشد. مسئله پژوهش حاضر فهم کاربرد و جایگاه اقتصادی اصطلاحات مالی ایران عصر صفویه است. در این پژوهش با بهره­گیری از منابع تاریخی موجود و با تکیه بر شیوه توصیفی- تحلیلی، اصطلاحات مالی عصر صفوی در سطوح مختلف اجتماعی و اقتصادی مورد بررسی و واکاوی قرار گرفته است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که دستگاه مالیاتیِ ایران عصر صفوی با برخورداری از یک نظام سلسله­مراتبی، بر قریب به اکثریت زمینه­های اقتصادی و درآمدزای جامعه عصر خود نظارت داشته است. چنین نظارتی به‌وسیله حضور و فعالیت کارکنان و عمّال حکومتی در مراتب و درجات مختلف دیوان‌سالاری ممکن می­شد. همچنین بخش زیادی از اصطلاحات مالیْ مختص نظام اقتصادی شهری بود. حوزه­هایی چون مشاغل و مواجب دیوان‌سالاری، هزینه­های تشریفات درباری، پیشه­های بازاری و اصناف، امور نظامی و لشکری و راهداری و گمرک از مهم­ترین حوزه­های اقتصادیِ شهری آن عصر بودند که اصطلاحات مالی و مالیاتی آن­ها به همراه میزان مخارج یا دیگر هزینه­هایشان در دفترهای دیوان استیفا به ثبت می­رسید. دو جامعة روستایی و کوچ­نشین نیز با توجه به کارکرد اقتصادی خود، بخشی از اصطلاحات مالی را که شامل مالیات­های مربوط به کشاورزی، دامداری و تأمین نیروی نظامی بود به خود اختصاص می­دادند.</em><br /> <em>پژوهش در امور مالی</em><em>و اداری در زمره موضوعاتی است که به دلایلی مانند کمبود اسناد، مدارک تاریخی و منابع تحقیقی کمتر مورد توجه محققان مسائل دوره صفویه قرار گرفته است. شمار چنین تحقیقاتی نیز به مراتب کمتر از بررسی­ها در زمینه تشکیلات اداری و مالی می‌باشد. مسئله پژوهش حاضر فهم کاربرد و جایگاه اقتصادی اصطلاحات مالی ایران عصر صفویه است. در این پژوهش با بهره­گیری از منابع تاریخی موجود و با تکیه بر شیوه توصیفی- تحلیلی، اصطلاحات مالی عصر صفوی در سطوح مختلف اجتماعی و اقتصادی مورد بررسی و واکاوی قرار گرفته است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که دستگاه مالیاتیِ ایران عصر صفوی با برخورداری از یک نظام سلسله­مراتبی، بر قریب به اکثریت زمینه­های اقتصادی و درآمدزای جامعه عصر خود نظارت داشته است. چنین نظارتی به‌وسیله حضور و فعالیت کارکنان و عمّال حکومتی در مراتب و درجات مختلف دیوان‌سالاری ممکن می­شد. همچنین بخش زیادی از اصطلاحات مالیْ مختص نظام اقتصادی شهری بود. حوزه­هایی چون مشاغل و مواجب دیوان‌سالاری، هزینه­های تشریفات درباری، پیشه­های بازاری و اصناف، امور نظامی و لشکری و راهداری و گمرک از مهم­ترین حوزه­های اقتصادیِ شهری آن عصر بودند که اصطلاحات مالی و مالیاتی آن­ها به همراه میزان مخارج یا دیگر هزینه­هایشان در دفترهای دیوان استیفا به ثبت می­رسید. دو جامعة روستایی و کوچ­نشین نیز با توجه به کارکرد اقتصادی خود، بخشی از اصطلاحات مالی را که شامل مالیات­های مربوط به کشاورزی، دامداری و تأمین نیروی نظامی بود به خود اختصاص می­دادند.</em><br /> <strong><em> </em></strong><br /> <strong><em> </em></strong>