بازگشایی جاده‌ی ابریشم: ارتباط و برهم‌کنش فرهنگ‌های ایران و چین هم‌زمان با سفرهای جانگ چیان به مرزهای شرقی شاهنشاهی اشکانی

Abstract

در پژوهش‌های صورت‌گرفته درباره‌ی روابط ایران و چین، سرآغاز تماس فرهنگی بین ایران و چین با سفر جانگ چیان به سرزمین‌های غرب امپراتوری هان در سده ­ ی دوم ق.م، هم‌زمان دانسته شده است. پیش از اکتشافات جانگ چیان در مناطق غربی آسیا در اواخر قرن دوم ق.م، فرهنگ ­های ایرانی و هلنی با فتوحات و اقدامات شاهنشاهان هخامنشی و اسکندر به‌طور گسترده‌ای انتشار یافته بودند. این فرهنگ‌ها توسط هخامنشیان، یونانیان و سپس پارتیان، با مرکزیت رودخانه‌ی جیحون، از باختر به هند در جنوب و سپس به چین در شرق گسترش یافته بودند. همه‌ی این تحولات به ایجاد یک پایه‌ی محکم و وسیع برای شکل‌گیری و گسترش جاده‌ی ابریشم و ایجاد زمینه برای مبادلات بیشتر بین شرق و غرب از جهات اقتصادی و فرهنگی کمک کردند. در پژوهش حاضر، نخست تماس فرهنگ‌های چین و ایران را پیش و پس از سفر جانگ چیان به آسیای مرکزی و مرزهای شرقی شاهنشاهی اشکانی، با تکیه بر منابع چینی و یونانی و مدارک باستا‌ن‌شناسی بررسی می‌کنیم و سپس نقش فتوحات هخامنشیان و اسکندر درکنار سفرهای جانگ چیان در بازگشایی جاده‌ی ابریشم را بیان می‌کنیم.