سازمان سپاه و صاحب‌منصبان نظامی عصر شاه صفی (1038-1052 ق)

Abstract

یکی از پایه‌های مهم شکل‌گیری و تداوم نظام‌های سیاسی ایران در دوره‌های تاریخی، وجود یک نیروی نظامی عمل‌کننده بود که هر در براندازی مدعیان قدرت، تسخیر قلمرو و تثبیت قدرت، و سرکوبی شورش‌ها و ناامنی‌های داخلی مؤثر باشد و هم در درگیری‌های برون‌مرزی با قدرت‌های هم‌جوار و یا دفاع در برابر تهاجم دشمنان نقش داشته باشد.کارایی و کارآمدی نیروی نظامی با چگونگی سازمان و تشکیلات آن، کمیت نیروها، کیفیت سلاح و تجهیزات و نحوه مدیریت آن ارتباطی قوی داشت و کفایت و تدبیر پادشاه و صاحب‌منصبان ارشد نظامی در ظهور و بروز این کارآمدی و دست‌یابی به موفقیت‌های مطلوب مؤثر بود.برخورداری از توان نظامی مطلوب و نظام اداری(دیوان‌سالاری) کارآمد به توانمندسازی، عظمت‌بخشی و تداوم‌افزایی نظام سیاسی کمک می‌کرد و ثبات حکومت را تقویت می‌بخشید؛ چنان که نقیض آن می‌توانست به ضعف و بی‌ثباتی آن حکومت منجر شود.بر این مبنا، مقاله حاضر به منظور ارائه تصویری از سازمان سپاه در عصر شاه صفی در سده یازدهم هجری قمری(1038- 1052 ق) مناصب نظامی این دوره را شرح داده و با استخراج اسامی صاحب‌منصبان نظامی در قسمت‌های مختلف ارتش، گوشه‌هایی از زندگی و خدمات آنان را بر اساس گزارش‌های مورخان اصلی توصیف کرده است.این پژوهش از نوع پژوهش تاریخی است و به شیوه کتابخانه‌ای با استناد به منابع تاریخی و روش تحلیلی- توصیفی سامان‌یافته است.