علم الهی و اختیار انسان با توجه به مشکل پدیده‌های شر

Abstract

براساس دیدگاه‌های‌ ناسازگارگرا، فعل اختیاری مبتنی بر اراده آزاد با وجود اصالت تعین در کل نظام هستی امکانپذیر نیست و همچنین است عدالت‌محوری با وجود پدیده‌های شر در آن؛ ولی دیدگاه‌های سازگارگرایانه‌ بالعکس قائل است که اراده آزاد تنها در صورتی امکان‌پذیر است که با اصالت تعین در کل نظام هستی هماهنگ باشد. پاسخ سازگارگرایانه در مقابل اشکالات بر عدالت‌محوری نظام هستی و غیرمنطقی‌بودن باور‌های دینی با وجود پدیده‌های شر اختیاری نیز به ترتیب نظر‌یه‌های دادباوری اختیارگرایانه و دفاع اختیارگرایانه است. مفاد نظریه نخست این مدعاست که خداوند از طریق آفرینش جهانی که حاوی موجودات مختار می‌باشد، توانسته است کامل‌ترین جهانی را بیافریند، هرچند می‌دانست برخی از این موجودات مختار شر را بر خیر ترجیح می‌دهند؛ ولی مفاد نظریه دوم این مدعاست که ایمان به خداوندی که دارای کمال مطلق است، از جمله خیرخواهی مطلق از یک سو و وجود پدیده‌‌های شر از سوی دیگر مستلزم تناقض‌گویی و محال ذاتی نیست، بلکه، تصویری منطقی و مطابق با موازین عقلانی است؛ چون وجود چنین جهانی از امور ممکن است، نه از امور محال.