راهبرد‏های مواجهه کشاورزان شهرستان مُهر استان فارس با خشکسالی: از ادراک تا عمل

Abstract

<em>خشکسالی یک مخاطره اجتماعی- طبیعی و تکرار شونده است که با تغییرات آب و هوایی، میزان و شدت آن تغییر می‌کند. ادراک خشکسالی و اتخاذ راهبردهای مواجهه با آن</em><em>به‌منظور کاهش آسیب‌پذیری و افزایش تاب‌آوری</em><em>، دو جزء کلیدی فرآیند سازگاری با این مخاطره است. </em><em>هدف اصلی پژوهش حاضر شناخت ادراک کشاورزان از خشکسالی و سازوکارهای مواجهه آنان با این پدیده تغییر آب و هوایی بود. برای این منظور با استفاده از پرسشنامه‌ای محقق‌ساخته، 250 کشاورز شهرستان مُهر استان فارس، به روش نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌ای با انتساب متناسب، مورد مصاحبه قرار گرفتند. روایی مقیاس‏های پرسشنامه توسط اعضای هیأت علمی توسعه و ترویج کشاورزی و پایایی آن از طریق مطالعه راهنما و ضریب آلفای کرونباخ تأیید گردید. نتایج تحلیل عاملی اکتشافی نشان داد که ادراک پاسخگویان در مورد خشکسالی را می‌توان به چهار عامل "تجربه"، "حافظه"، "انتظار" و "تعریف" نسبت داد که در مجموع بالغ بر 71 درصد واریانس ادراک خشکسالی را تبیین کرده‌اند. یافته دیگر پژوهش حاکی از آن است که کشاورزان برای مواجهه با این رویداد اقلیمی از راهبردهای مدیریت تولیدی مزرعه، مدیریت تقاضای آب، مدیریت مالی، مدیریت فناوری تولید، مدیریت عرضه آب، مدیریت خاک و مدیریت انفعالی بهره گرفته‌اند. فزون بر این، رابطه میان سازه‌های ادراک و راهبردهای مواجهه با خشکسالی، مثبت و معنی‌دار بوده است. </em><em>به‌علاوه، نتایج حاصل از آزمون </em><em>تحلیل واریانس نشان داد که </em><em>نمونه‌های دارای ادراک سطح بالا نسبت به دو گروه دیگر (سطح </em><em>متوسط و پایین) دارای</em><em> میانگین بالاتری از لحاظ </em><em>راهبردهای مواجهه با خشکسالی بودند</em><em>. </em><em>نتایج این مطالعه می‌تواند به </em><em>درک جنبه‌های اجتماعی جوامع کشاورزی</em><em> و دقت برنامه‌ریزی جهت تعدیل و سازگاری عمومی و خصوصی نسبت به خشکسالی کمک نماید.</em>