تعیین‌کننده‌های تغییر الگوی کشت برنج در شهرستان شوشتر با استفاده از مدل‏ های تئوری رفتار بین فردی و مدل اعتقادات سلامت

Abstract

امروزه کمبود آب بزرگ‌ترین معضل جهان است و بحران ناشی از کمبود آب شیرین تهدیدی جدی برای توسعه پایدار به شمار می آید. با توجه به اینکه کشاورزی عمده‌ترین مصرف‌کننده‌ی آب بوده و برنج یکی از آب‌برترین محصولات کشاورزی است؛ لذا تغییر الگوی کشت برنج در ایران به‌شدت توسط سیاست­ گذاران ایرانی تشویق می­شود، اما پذیرش این طرح در میان کشاورزان بسیار محدود است. به این ترتیب، شناخت عواملی که می ­توانند کشاورزان را به سمت تغییر الگوی کشت پیش ببرند مهم است<strong>. </strong>در این مطالعه، به‌منظور بررسی عوامل مؤثر بر نیت تغییر الگوی کشت برنج در شهرستان شوشتر واقع در استان خوزستان، از دو مدل رفتاربین فردی و مدل اعتقادات سلامت استفاده گردید. جامعه‌ی آماری پژوهش را کشاورزان برنج‌کار شهرستان شوشتر (N=1870) تشکیل داده و با استفاده از جدول کرجسی و مورگان، نمونه‌ای به حجم 250 نفر تعیین و از روش نمونه­ گیری چندمرحله‌ای خوشه‌ای تصادفی، زارعین نمونه انتخاب شدند. نتایج حاصل از مدل بین فردی نشان داد که متغیر هنجار اخلاقی و احساسات، تأثیر مستقیم مثبت و معنی­داری بر نیت کشاورزان جهت تغییر الگوی کشت دارد. نتایج مدل اعتقادات سلامت نیز نشان داد که منافع درک شده، تأثیر مستقیم مثبت و معنی­داری بر نیت دارد. لذا هر دو مدل، پتانسیل پیش‌بینی‌کنندگی نیت برنج­کاران نسبت به تغییر الگوی کشت برنج را دارند؛ اما با توجه به اینکه تئوری بین فردی قادر است 50 درصد از تغییرات متغیر نیت را پیش­بینی نماید و مدل اعتقادات سلامت قادر است 27 درصد از این تغییرات را تبیین نماید لذا، قدرت پیش‌بینی تئوری بین فردی قوی‌تر از مدل اعتقادات سلامت می ­باشد.