شناسایی چالش‌ها و الزامات ترویج کشاورزی و آسیب‏ شناسی وضع موجود نظام نوین ترویج کشاورزی ایران

Abstract

نظام ترویج کشاورزی ایران به‌عنوان یکی از مؤلفه‌های اصلی توسعه کشاورزی، طی دو دهه گذشته با چالش‌هایی مواجه بوده است؛ طوری که سبب شده است تا این نظام از سوی مسئولین، کارفرمایان و روستاییان مورد انتقاد باشد. به‌منظور حل مشکلات این نظام، طرح اصلاح ساختار نظام ترویج کشاورزی، در قالب رهیافت نوین ترویج، با هدف احیای خدمات ترویجی و انتقال مناسب یافته‌های تحقیقاتی و فناوری، مطرح شد؛ اما پس از گذشت حدود چهار سال از اجرای این طرح، نتایج بررسی‌های متنوع، نشان­ دهنده فاصله زیاد میان وضع موجود و وضع مطلوب است. از این رو، هدف کلی این تحقیق، شناسایی چالش‌ها و الزامات ترویج کشاورزی ایران و آسیب ­شناسی نظام نوین ترویج است که با استفاده از یک رویکرد کیفی در دو مرحله انجام شده است. مرحله اول با استفاده از تکنیک دلفای به شناسایی چالش‌ها و الزامات نظام ترویج کشاورزی ایران پرداخته است. جامعه آماری در این مرحله شامل اعضای هیأت علمی رشته ترویج کشاورزی سراسر کشور (138= N₁)، کارشناسان ترویج کشاورزی شهرستان‌ها و کارشناسان پهنه در پنج استان مازندران، فارس، ‏کهگیلویه و بویر‌احمد، اصفهان و البرز (1300= N₂)، همچنین مدیران و کارشناسان سازمان تحقیقات کشاورزی در سطح ستاد سازمان (10= N₃)، است که با استفاده از روش نمونه‌گیری هدفمند انتخاب شده‌اند. نتایج این مرحله، باعث شناسایی 33 چالش اصلی در قالب 6 طبقه و 17 الزام مورد نیاز نظام ترویج کشاورزی شد. مرحله دوم تحقیق با روش پدیدار شناختی انجام شد. در این مرحله، تجربه‌ صاحب‌نظران نظام ترویج کشاورزی کشور در مورد دستاوردهای نظام نوین ترویج و چالش‌های پیش روی این نظام، مورد بررسی قرار گرفت. نتایج این مرحله مشخص نمود که این نظام در زمینه­ های مدیریت دانش، ارتباطات و توانمندسازی کارکنان موفق بوده ولی در زمینه­ های زیرساختی و نیروی انسانی ضعف داشته است.