استخراج منحنی فرمان پهنه بندی ریسک سیلاب مطالعه ی موردی: رودخانه ی باراندوزچای ارومیه

Abstract

مقاله با جریان سیل به­طور عمده ناشی از رواناب سطحی است که حاصل خصوصیات بارش و حوضه­ی آبریز است که در این میان، تأثیر پوشش گیاهی در کاهش جریان سیل حوضه‌های کوچک، کم‌تر از حوضه­های با مساحت زیاد می‌باشد. اولین گام در مطالعات اقتصادی طرح‌های مدیریت سیلاب، تهیه­ی نقشه‌های پهنه‌بندی سیل است. در این مقاله، رودخانه­ی باراندوزچای به عنوان رودخانه‌ای دائمی در حوضه­ی آبریز دریاچه­ی ارومیه که در معرض بارش‌های با شدت بالا قرار دارد، جهت پهنه‌بندی سیلاب دبی‌های حداکثر لحظه‌ای سالانه بین سال­های آبی 2013-1974 برای بازه­ی 3 کیلومتری بین دو ایستگاه اندازه­گیری در بالادست بی‌بکران و پایین‌‌دست دیزج در مسیر رودخانه مورد بررسی قرار گرفت. برای روندیابی هیدرولیکی سیل، ضریب زبری مانینگ مناسب، حاصل از متوسط‌گیری از ضرایب به مقادیر 0325/0 بالادست و 0301/0 پایین‌دست، در نرم‌افزار HEC-RAS اجرا شده است. نتایج حاصل که شامل استخراج رقوم خطوط پهنه‌ها به کمک روش ماسکینگام-کونژ به ازای سیلاب‌های با دوره‌های بازگشت متفاوت می‌باشد. با تبدیل نتایج به ریسک متناظر هر دوره­ی بازگشت جهت ترسیم پهنه، از طریق الحاقیه Arc-Map HEC-geo-RAS وارد نرم‌افزار شده است تا پهنه‌های سیل مشخص شوند. خطوط هم‌ریسک به ازای دوره‌های 2 الی 75 سال ترسیم گردید که بیش‌ترین مساحت تحت پوشش سیلاب متعلق به دوره­ی بازگشت 1000 ساله به مقدار 34/97 هکتار بوده که دارای بیش‌ترین ریسک به مقدار 58/63% با عمر مفید 3 سال است. منحنی فرمان به کمک مساحت‌های تحت پوشش سیلاب در دوره‌های بازگشت متفاوت و عمر مفید متفاوت از فرمول ریسک به دست آمد که منجر به استخراج فرمول کلی مساحت-دوره-ریسک گردید.