ارزیابی طرح های ساماندهی رودخانه با استفاده از مدلMIKE11 مطالعه‌ی موردی: زرینه رود در حومه ی شهر شاهین‌دژ

Abstract

رودخانه‌ها سیستمی کاملاً پویا بوده و الگوی مورفولوژیک آن‌ها به‌طور پیوسته در طول زمان تغییر می‌کند. ازاین‌رو با بررسی رفتار هیدرولوژیکی و هیدرولیکی آن اهمیت طرح‌های ساماندهی، کنترل سیلاب و هرگونه تغییر در هندسه و مورفولوژیک رودخانه، که منجر به تغییر مشخصه‌های هیدرولیک جریان می­شود باید همواره مورد توجه باشد. در این تحقیق شرایط هیدرودینامیکی بازه­ی بالادست و پائین‌دست سازه پل وحدت در شهر شاهین­دژ آذربایجانغربی به طول یک کیلومتر با نرم‌افزار MIKE11 در شرایط موجود و سناریوهای مختلف متأثر از عملیات ساماندهی شبیه­سازی گردید. در شرایط موجود (پل با دهنه 120 متری)، به ازای دوره­ی بازگشت 25 سال رودخانه (دبی 1200مترمکعب بر ثانیه)، سطح آب بالاتر آمده و سواحل اطراف در معرض خطر سیل قرار می‌گیرد. با عملیات ساماندهی و تعریض پل به دهنه­ی 300 متری، علاوه بر آزادسازی حدود 90 هکتار از اراضی مجاور در دو سمت رودخانه، مقادیر سطح جریان و به تبع آن تراز سطح آب در حدود 65 سانتی‌متر کاهش داشته که باعث افزایش ظرفیت میزان آبگذری رودخانه (در حدود 115 هزار مترمکعب) در محدوده­ی مورد نظر خواهد شد. ضمناً میزان خطای برآورد حجم جریان (‌REV‌) و میزان خطای نسبی در دبی اوج (‌REQP‌) برای شرایط ساماندهی به ترتیب برابر 197/0 و 792/1 درصد بوده که در حدود 068/0 و 82/2 درصد نسبت به شرایط موجود کاهش داشته که بر اساس دامنه­ی شاخص‌های آماری، تناسب کاملی بین داده‌های مشاهداتی و شبیه‌سازی‌شده وجود داشته است.‌ این مقادیر نشانگر تأثیر بالقوه عملیات ساماندهی رودخانه در آبگذری و روندیابی جریان است.